‘Om de Beurt’

In gesprek met behulp van een Talking Stick

Thema Burgerschapsvorming

Gepubliceerd 27 november 2020

Laatste aanpassing 8 februari 2021

Sylvia van Bragt was tot januari 2022 werkzaam bij School & Veiligheid als adviseur op het thema pesten en sociale cohesie. Ze werkte tevens aan het project ‘Burgerschap op de Basisschool’.

December 2020 -mijn eerste jaar bij Stichting School & Veiligheid-, en bijna tijd om afscheid nemen van een bizar jaar en te mijmeren over wat er in het verschiet ligt. ‘Zal 2021 ook in de ban zijn van het corona-virus of de nasleep van de Amerikaanse verkiezingen?’ En meer voor mij persoonlijk ‘Hoe zullen mijn werkzaamheden voor het project ‘Burgerschap op de Basisschool’ zich verder ontwikkelen nu het wetsvoorstel aanscherping burgerschapsopdracht onderwijs onlangs in de kamer is besproken?’ Ik laat het maar even aan me voorbij gaan, het is nog niet zo ver.

Een inmiddels traditionele verkiezing waar ik in deze tijd erg naar uitkijk is die van de liedjes voor de meest bekende muzieklijst van het jaar; de top 2000. Ik kan enorm genieten van alle liedjes die voorbij komen maar meer nog naar de verhalen achter het ontstaan van de liedjes.

Praten

Toch even terug naar burgerschap. De afgelopen weken zijn we druk bezig geweest met de interviews voor het magazine ‘Tangram’ dat in januari 2021 verspreid gaat worden over alle basisscholen in Nederland. Ik kan al verklappen dat er inspirerende gesprekken in staan! Wat mij -na het lezen van al deze interviews- weer eens en te meer duidelijk werd, is dat het voeren van het gesprek zo ontzettend belangrijk is! Heb je er ooit over nagedacht hoeveel liedjes er eigenlijk over het gesprek, praten en luisteren (conversation, talk en listen) zijn geschreven? Of dat er bands zijn die zelfs Talk(Talk) als naam voeren? Ik zou zo een hele lijst kunnen opsommen; praten is een dankbaar onderwerp.

Een veilig gesprek in de klas

Als een goed gesprek zo ontzettend belangrijk is, vraagt het ook een zorgvuldigheid in de voorbereiding. Dat geldt zeker ook bij het voeren van een veilig gesprek in de klas – zeker als er onderwerpen aan bod komen die controverses oproepen- omdat je niet altijd weet hoe het gesprek zal gaan verlopen.

Een manier waarop je een gesprek in banen zou kunnen leiden is met behulp van een zogenaamde ‘praatstok’. De praatstok (Engels: Talking stick) werd gebruikt door bepaalde indianenstammen in Noord-Amerika bij vergaderingen van stamoudsten. Als de stamoudste de staf vasthield, bleef de rest stil om hem zodoende niet te onderbreken. Vervolgens werd de staf -vaak versierd met arendsveren en kristallen- doorgegeven, en werd er naar de volgende die sprak, geluisterd.

Talking Stick

Talking Sticks worden nog steeds gebruikt door inheemse volkeren in Noord-Amerika om problemen op te lossen. Hindernissen worden aan de hand van deze gesprekstechniek uit de weg geruimd en mensen zijn in de gelegenheid zich nauwgezet en nauwkeurig met volledige vrijheid uit te drukken. Stephen Covey noemt het in zijn boek ‘The 8th Habit’ “the most powerfull communication idea and technique I have ever found.” Volgens hem is de Indian Talking Stick een goed hulpmiddel in de maatschappij waarin wij leven.

Het gaat er om dat degene die spreekt, zich begrepen voelt alvorens de Talking Stick wordt doorgegeven. Zo wordt de energie van de groep van negatief naar positief omgezet, van verdedigend naar creatief. Er ontstaan alternatieve oplossingen die mogelijk beter zijn dan wat iedereen aanvankelijk voorstelde. Je begrepen voelen door anderen is helpend voor de groepscohesie.

Iedereen wordt betrokken bij het oplossen van het probleem.

De Talking Stick kan al voor hele jonge kinderen als boeiend hulpmiddel worden gebruikt; ze leren niet alleen mondelinge expressie vaardigheden op te bouwen maar ook te luisteren en de beurt te nemen. Terwijl de Talking Stick rond de kring wordt gegeven, heeft elk kind de gelegenheid om zijn gedachten te delen. Dit kan over moeilijke dingen gaan of over iets leuks dat je hebt gedaan, iets waar je naar uitkijkt, over hoe je samen kunt spelen, hoe je je tijd kunt verdelen naast je huiswerk, hoe je een afspraak kunt maken als je gaat samenwerken, hoe je omgaat met nieuws dat je gisteren gehoord of gezien hebt, of over creativiteit, kunst en muziek.

De maatschappij heeft muziek nodig, Thom Yorke van Radiohead

Muziek verbindt en weerspiegelt soms de gemoedstoestand waar iemand zich bevindt omdat liedjes diepgaand verbonden zijn met emoties die in je leven. Muziek heeft de kracht om veel in de maatschappij te weeg te brengen en om burgerschap vorm te geven; ‘De maatschappij heeft muziek nodig’ zegt Thom Yorke van Radiohead.

Door muziek, maar ook door kennis, inzicht, vaardigheden, verhalen, games en films, gaat burgerschap voor jongeren leven. Zo komt zowel muziek in burgerschap als burgerschap in jongeren terecht en draagt het bij aan het begrijpen van burgerschap.

Laten we samen muziek maken, luisteren en het erover hebben, zoals Gert Biesta eerder verwoordde: ‘Kunst is het dialoog proberen te zijn van mens en wereld’.

Kunst is het dialoog proberen te zijn van mens en wereld, Gert Biesta

Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:

Het geven van actuele informatie en deskundig advies via de website en het Adviespunt.
Het organiseren van conferenties en incompany trainingen voor leraren, vertrouwenspersonen en schoolleiding.

‘Om de Beurt’

Praten

Een veilig gesprek in de klas

Talking Stick

Blijf op de hoogte