Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Ben je werkzaam in het onderwijs en heb je vragen over sociale veiligheid? Dan kun je terecht bij ons Adviespunt voor informatie en advies. Wij zijn er onder andere voor leraren, vertrouwenspersonen, schoolleiders, bestuurders, conciërges en veiligheidscoördinatoren.
Bel 030 285 66 16
Op schooldagen van 9.00 tot 16.00 uur
E-mail
Op schooldagen bereikbaar adviespunt@schoolenveiligheid.nl
Calamiteitenteam
24/7 bereikbaar via 030 285 66 16
Wij geven onder andere informatie en advies over:
Ben je werkzaam in het onderwijs dan is de kans groot dat je wel eens in aanraking komt met een vorm van grensoverschrijdend gedrag. Denk aan, pesten, intimidatie, agressie, seksualiteit etc. Wij geven informatie en advies over de aanpak van dit gedrag en over wat je kunt doen om het te voorkomen.
Sinds 2015 is de wet Veiligheid op school van kracht. Met deze wet heeft het bevoegd gezag van de school de plicht om zorg te dragen voor de veiligheid op school. Deze wet schrijft onder meer voor dat elke school een sociaal veiligheidsbeleid moet hanteren. Waar begin je? Wat houdt zo’n plan in, wat moet er in ieder geval in volgens de wet en hoe houd je het beleidsplan actueel en levend? Bij deze en andere vragen kan ons adviespunt je verder helpen.
Bij een calamiteit op school is snel en efficiënt handelen belangrijk. Door het ontwikkelen van een calamiteitenplan zorg je ervoor dat iedereen weet wat er van hem of haar verwacht wordt ten tijde van een calamiteit. Wil je meer weten over het maken van zo’n plan of is er een dringende zaak die NU aandacht vraag? Bel dan ons adviespunt. Bij onrust die de gang van zaken op school ontwricht bieden wij de mogelijkheid een calamiteitenadviseur in te zetten.
Ben je een interne of externe vertrouwenspersoon en heb je vragen of wil je graag met een professional sparren over een casus? Bel dan met ons Adviespunt.
Een veilige en positieve groepssfeer is voor leerlingen de basis om tot leren te komen. Je kunt met ons de situatie in een groep bespreken. Wij geven advies over hoe je invloed uitoefent op de groepssfeer.
Vragen aan het Adviespunt
Beller: schoolleider vo
In de vakantie heeft de schoolleider via de mentor te horen gekregen dat een leerling uit het derde leerjaar van het atheneum suïcide heeft gepleegd. De mentor vertelde daarbij dat er voor de vakantie sprake was geweest van pesten in de klas. Daar is toen met de klas een gesprek over geweest.
Ik ben nieuw op deze school en heb zo’n situatie niet eerder meegemaakt. Welke stappen moeten we zetten na dit nieuws? De lessen beginnen volgende week weer.
Heftig voor jullie om te horen dat een leerling van de school is overleden. Een schokkende gebeurtenis, voor leerlingen en ouders en ook voor het team. Wat je nu met het crisisteam te doen staat is: iedereen informeren, betrokkenheid tonen, opvang bieden en zorg dragen waar dit nodig is. Heb je gecheckt of de school of het bestuur wellicht een crisisplan heeft voorbereid?
Er zijn een aantal aandachtspunten waar niet altijd direct aan gedacht wordt. Steun de ouders van de leerling en eventueel broertjes of zusjes die op jullie school zitten. Stem met de ouders af welke informatie gedeeld wordt over hun dochter.
Onze ervaring is dat andere leerlingen al snel horen over het nieuws door onderling contact via sociale media. Informeer daarom klasgenoten, vrienden en team als eerste. Om kopieergedrag door leerlingen te voorkomen is het belangrijk extra zorg te hebben voor leerlingen die zelf met pesten te maken hebben en voor leerlingen die kwetsbaar zijn. Zorgvuldigheid in de communicatie is daarom belangrijk. Leg in de communicatie niet het verband met pesten.
Voor docenten en begeleiders kan het verlies ook hard aankomen. Wij horen aan de telefoon wel eens dat er schuldgevoelens kunnen leven onder medewerkers die de leerling goed kenden. Benadruk dat ieder op een eigen manier en in een eigen tempo verlies verwerkt.
Hou er rekening mee dat de informatie die gedeeld wordt in de brief aan andere ouders ook de media kan bereiken. Bereid je daarom voor op vragen van journalisten.
Denk na over een herdenkingsbijeenkomst nog in de vakantie en over de manier van opstarten na de vakantie. In onze brochure Als een ramp de school treft vind je tips hiervoor.
Mocht de situatie leiden tot veel onrust, dan kan een adviseur van ons Calamiteitenteam met jullie meedenken hoe de rust kan worden hersteld. Ons team is 24/7 bereikbaar via 030 – 285 66 16. Daarnaast is op onze website veel informatie te vinden over welke stappen je moet nemen en welke aandachtspunten er zijn bij een schokkende gebeurtenis. Ik zal je in contact brengen met een van onze calamiteitenadviseurs en je de informatie toesturen per mail.
Na afloop van het gesprek stuurt het Adviespunt vaak nog een overzicht met aanvullende informatie. Dat is interessant als verdieping voor de beller, maar ook voor jou als lezer. In dit specifieke geval ontving de beller deze informatie:
Beller: vertrouwenspersoon primair onderwijs
Een leerling uit groep 7 vertelt dat zij zich onveilig voelt in de klas door het gedrag van de lerares. De lerares pakt haar stevig bij haar haar arm als ze te veel kletst. En soms gooit ze een pen naar haar. Het komt ook voor dat de lerares dicht bij haar komt staan en dan heel hard in haar oor schreeuwt dat ze nu eindelijk eens stil moet zijn.
De vertrouwenspersoon vraagt of ze melding moet maken bij de directeur van het gedrag van de lerares.
Het is heel begrijpelijk dat je het gevoel hebt dat je dit moet melden bij de directeur. Maar als vertrouwenspersoon ondersteun je de klager, in dit geval de leerling. De leerling zit met een probleem en samen zoek je naar de voor de leerling meest passende manier om het probleem opgelost te krijgen. Het hoort niet bij je taak als vertrouwenspersoon om zelf het probleem op te lossen.
In dit geval is de leerling minderjarig en heeft de school de plicht om ouder(s)/verzorger(s) te informeren over het probleem van de leerling. Je stemt met de leerling af hoe de ouders geïnformeerd worden. Je vertelt vervolgens aan de ouders en de leerling welke opties er zijn. Ze kunnen in gesprek gaan met de lerares of melding maken bij de directeur. Je biedt ondersteuning bij het maken van een keuze en je bereidt eventuele gesprekken samen voor. Als ouders en leerling willen, kun je aanwezig zijn bij het gesprek.
Het kan ook zijn dat de ouders en de leerling besluiten geen actie te nemen. Je kunt dan achterhalen wat daarvan de reden is. Misschien zijn ze bang voor mogelijke consequenties. Ook hierin kun je ondersteuning bieden. Je kunt het belang van melden onderstrepen. Maar willen de ouders en de leerling echt geen actie ondernemen, dan blijft het daar bij. Hoe onbevredigend dat ook voelt voor jou als vertrouwenspersoon.
Je kunt ook ongevraagd advies geven aan het bevoegd gezag, bijvoorbeeld wanneer je meerdere meldingen krijgt over deze lerares. Je geeft dan in algemene termen advies, waarbij niet te herleiden is over wie de klachten gaan. Alleen wanneer er een vermoeden is van een zedendelict, maak je direct melding bij het bevoegd gezag.
Beller: schoolleider
Als leerlingen zich op schoolkamp in het buitenland misdragen, willen we ze terug naar huis kunnen sturen, ook als ouders ze niet willen komen ophalen. Hoe regelen we dat zo, dat de veiligheid goed geborgd is?
Voorop staat dat het belangrijk is vooraf een helder plan te maken, waar ouders toestemming voor geven. Dit plan is gebaseerd op de bestemming, de hoeveelheid begeleiders en de leeftijd van de leerlingen die meegaan op reis. Leg vast wie tijdens het kamp bij dilemma’s de knoop doorhakt en wie er vervolgens geïnformeerd moeten worden. Wijs iemand aan die vanuit Nederland zaken op afstand coördineert.
Benoem in het plan concreet wat leerlingen moeten kunnen om alleen te kunnen reizen. Zo zijn leerlingen van 16 jaar een stuk zelfstandiger dan leerlingen van 13 jaar. Ook zijn er verschillen in zelfstandigheid tussen bijvoorbeeld vmbo-leerlingen en vwo-leerlingen. Zelfs binnen één groep kunnen de verschillen groot zijn. Verder zegt de wet dat een leerling jonger dan 18 jaar zelfstandig mag reizen, maar hiervoor moet dan wel toestemming zijn gegeven door ouders.
Hou in het plan ruimte voor een afweging van mogelijkheden en onmogelijkheden in de situatie ter plaatse. Kan de leerling zelfstandig naar huis? Hoe is de emotionele toestand van de leerling op dat moment? Hoe is de veiligheid in het land waar de leerling moet reizen? Zijn er andere risico’s? Neem in het plan alternatieve oplossingen op. Kan een kampbegeleider vrijgemaakt worden om mee te reizen? Kan de leerling door iemand anders opgehaald worden?
Het kan betekenen dat ter plaatse wordt besloten dat het niet verantwoord is de leerling alleen naar huis te sturen. Bedenk voor deze situatie alternatieve interventies. Laat de leerling bijvoorbeeld niet meer mee doen met groepsactiviteiten en sanctioneer achteraf op school.
Beller: rector
De rector van een vo-school belde het Adviespunt met de vraag hoe zij de examenstunt dit jaar veilig kunnen laten verlopen. Vorig jaar is de examenstunt op school volledig uit de hand gelopen. Er waren veel vernielingen binnen de school, waarbij sprake was van alcoholgebruik. Een aantal leraren voelde zich bedreigd. De politie kwam ter plaatse. Er ontstond ook onrust onder ouders.
We hebben in ons telefoongesprek de volgende onderwerpen de revue laten passeren.
Ga na wat op dit moment, gelet op de ervaringen van vorig jaar, het sentiment is binnen het team en onder leerlingen en ouders. Waar liggen de zorgen? Waar is behoefte aan? Neem ook in overweging of er dit jaar wel een examenstunt moet komen.
Breng risico’s in kaart. Wat valt te verwachten van de huidige groep examenleerlingen? Zijn de risico’s in jullie ogen te groot, denk dan (eventueel met de leerlingen) na over een alternatief – ludiek – afscheid, zoals een leuk eindexamenfeest.
Bespreek in de aanloop naar de feesten waar de grenzen liggen van wat nog leuk en toelaatbaar is. En ook wat de consequenties zijn als leerlingen over die grenzen gaan? Bedenk of het een optie is om de examenstunt voor te bereiden samen met de examenleerlingen. Waarbij de school het speelveld voor de leerlingen duidelijk maakt, door aan te geven waar de grenzen liggen van wat nog acceptabel is.
Welke keuzes je ook maakt, zorg voor tijdige en heldere communicatie hierover naar leerlingen, team en ouders.
Loop het veiligheidsplan en het crisisplan nog eens langs met de collega’s die een rol hebben in de zorg voor veiligheid. Denk aan de veiligheidscoördinator, maar ook aan bijvoorbeeld de conciërges. Is in de plannen opgenomen hoe de school omgaat met het gebruik van alcohol en drugs of met het meebrengen van wapens? Is er een crisisteam? Is er een contactpersoon bij de politie met wie plannen vooraf doorgenomen kunnen worden? Een goede samenwerking en informatieuitwisseling met partners als politie en gemeente is belangrijk, ook bij het inschatten van risico’s. Bespreek met elkaar welke de-escalerende interventies je kunt inzetten. En hoe voor de veiligheid van overige leerlingen en team gezorgd wordt op het moment dat de situatie uit de hand lijkt te lopen. Stuur je leerlingen naar huis? Of vang je hen op in de gymzaal?
Beller: Intern begeleider
Een Intern begeleider belt over een situatie van structureel pesten in groep 8. Zij en de directeur sturen aan op meer regels en consequent zijn. Voor de kerstvakantie heeft een jongen een medeleerling geslagen. Deze jongen is geschorst. Later bleek de medeleerling op een vervelende manier aanleiding te hebben gegeven. Er zijn gesprekken geweest met hun ouders. De orthopedagoog en de schoolmaatschappelijk werkster zijn er druk mee. De pestsituatie loopt al vanaf groep 4.
Hoe zorgen we dat het pesten stopt en er weer rust komt in groep 8?
Jarenlang structureel pestgedrag in een groep kun je niet met een quick fix oplossen. Al jullie energie zit nu in het oplossen van afzonderlijke pestsituaties. Om voor de lange termijn een positieve sfeer in de klas te krijgen, is het belangrijk om verschillende dingen te doen. Het is goed dat jullie het gedrag van de leerlingen begrenzen, daarmee stel je een sociale norm: zo gaan we hier niet om met elkaar. Maar met alleen begrenzen stopt het pesten vaak nog niet.
Het is belangrijk dat jullie achterhalen waar het negatieve gedrag vandaan komt, zodat je het mogelijk kunt voorkomen. Welke behoefte ligt er achter het gedrag? Als je pestgedrag wilt veranderen, dan is het verstandig de actie te richten op de functie van het gedrag. Vaak wordt er gepest omdat een leerling erbij wil horen of status wil verwerven. Kijk eens naar alternatieve manieren om dit te bereiken. Organiseer bijvoorbeeld een project waar alle leerlingen iets aan hebben en plezier aan beleven, door hen ieder een rol te geven die bij hen past.
Vaak zie je bij langdurige pestsituaties dat er allerlei interventies worden ingezet, zonder dat de leerlingen betrokken worden. Daardoor hebben leerlingen geen motivatie om mee te werken aan de interventie. Hebben jullie gesprekken met de leerlingen over de sfeer in de groep? Betrek de leerlingen dan bij de oplossing. Maak hen medeverantwoordelijk, zodat ze ook meer eigenaarschap voelen. Hoe willen zij dit laatste jaar met elkaar vormgeven? Hoe kunnen ze samen zorgen dat iedereen terugkijkt op een fijne tijd in groep 8? Welke afspraken maken ze met elkaar over het omgaan met elkaar?
Wat ook helpt is om regelmatig een sociogram te maken. Daarmee krijgen jullie zicht op de onderlinge relaties en de dynamiek in de groep. De invloedrijke leerlingen maak je vervolgens op een positieve manier rolmodel, omdat zij een duidelijke stempel op de dynamiek in de klas drukken.
We adviseren jullie om het hele jaar door aandacht te besteden aan positieve groepsvorming. Doe dat ook in groep 8, ook al kennen de leerlingen elkaar al heel lang. Kijk met de groep op een verbindende manier terug op de basisschoolperiode: ‘Welke leuke dingen hebben jullie samen meegemaakt, welke anekdotes kennen jullie? Hoe kijken jullie naar de toekomst?’ De groepsvorming zit ook in het met elkaar blijven benoemen van positieve groepsnormen. Handhaaf niet alleen, maar geef ook complimenten wanneer leerlingen positief gedrag laten zien.
Niet alleen de eigen leraar heeft hier een taak in. Maak alle collega’s erop attent dat dit bij deze groep nu extra aandacht vraagt en werk hierin samen. Laat eens een collega meekijken in de klas en evalueer samen wat je ziet gebeuren. Deel met de collega’s welke aanpak gekozen is en vraag hen deze aanpak te volgen buiten de klas, in de gang, op het speelplein, tijdens de gymles.
Zorg ook voor goed contact met de ouders, dat bevordert een positieve sfeer in de klas. Deel met hen de klassenregels, de successen en de aandachtspunten. Geef aan hoe jullie hier in de klas aan werken. En geef ouders tips hoe zij hierover thuis het gesprek kunnen voeren.
Wat zou het fijn zijn als deze leerlingen met een positief gevoel jullie school verlaten!
Beller: schoolleider po
Beleid van de school is dat leerlingen met ongewenst gedrag na school na moeten blijven. Ouders van een leerling uit groep 5 vinden dit onzin, zij vinden dit privétijd. Zij zeggen tegen hun zoon dat hij na school gewoon naar huis moet komen. De directeur wil graag met ouders op een positieve manier in gesprek en heeft hen uitgenodigd. Op de uitnodiging wordt niet gereageerd. Het bestuur heeft een mail gestuurd. En er is aan de leerling een brief meegegeven. In alle communicatie wordt uitgenodigd tot samenwerking met ouders. Ouders reageren niet op de uitnodigingen. Al langere tijd vragen deze ouders uitzondering op uitzondering voor hun kind, in allerlei situaties. Als de school daarin niet meebeweegt, nemen ouders het recht in eigen handen.
De school wil vasthouden aan het eigen beleid en geen uitzondering maken voor deze ouders. Wat kan de school wel doen? Wat als ouders hakken in het zand blijven houden? Hoe gaan we een gesprek met hen in?
Probeer de verbinding te zoeken door ook de kant van de ouders te belichten: wat is voor hen het probleem? Geef erkenning voor hun kant van het verhaal. Probeer mee te denken, voor zover dit binnen de kaders van het schoolbeleid past. Voor praktische problemen is meestal wel een oplossing te bedenken, eventueel met hulp van buiten de school. Bepaal met collega’s wat jullie ondergrens is in dit meedenken. Geef ouders hierin duidelijkheid en ook uitleg. Achter het schoolbeleid zit een visie, gericht op het welbevinden en de ontwikkeling van alle kinderen op school. Ook deze ouders willen vast dat hun kind zich prettig en veilig voelt op school, dus dat is de gemene deler en vertrekpunt in het gesprek.
Als ouders ook hier niet mee bewegen, dan is de vraag: is er nog vertrouwen in de school? De keuze is aan hen: willen ze op deze school blijven en meewerken aan oplossingen die voor zowel de school als voor ouders werken of willen ze uitkijken naar een andere school? Kiezen zij voor deze school, dan kiezen zij ook voor het beleid van de school, zoals het sanctiebeleid, de gedragsregels en de omgangsnormen. Als er steeds opnieuw geen medewerking van ouders gevoeld wordt, wat is dan jullie grens? Hoe lang blijven jullie nog gesprekken voeren en ruimte geven? Als laatste en minst wenselijke optie kan gekeken worden naar verwijdering van de leerling. Overleg hierover met een jurist. Wijs ouders ook altijd op de klachtenregeling van de school.
Via sociale mediaberichten zijn 11 leraren bedreigd. De leraren hebben het vermoeden dat een leerling uit het eindexamenjaar de afzender is. De mentor en teamleider hebben een gesprek met de leerling gevoerd. De leerling zegt van niks te weten en vraagt zich af of zijn computer gehackt is.
Hoe nu verder? Mogen we de leerling schorsen? Bij de afweging speelt voor ons ook mee dat hij examenkandidaat is.
Neem bij online bedreiging altijd contact op met de politie. Zij zullen onderzoek doen. Door zelf op onderzoek uit te gaan, kun je het politieonderzoek verstoren. De dader kan bijvoorbeeld sporen uitwissen. Ook zal de politie de mogelijke risico’s inschatten. Om wat voor dreiging gaat het, lopen de collega’s gevaar? In overleg met de politie kan bij grote dreiging zelfs besloten worden de school te sluiten, tot er meer duidelijk is.
Gedurende het onderzoek mag de school de leerling schorsen. Breng de onderwijsinspectie hiervan op de hoogte en ook de leerplichtambtenaar. De leerling heeft wel nog steeds recht op onderwijs. Zorg dus dat de leerling schoolmiddelen mee naar huis krijgt.
Bied steun aan de collega’s die de dreigementen kregen. Laat hen hun emoties delen. En benadruk dat de reacties verschillend mogen zijn. Vraag elk van deze collega’s wat hij of zij nodig heeft op dit moment.
Weeg af of het crisisteam in werking gesteld moet worden. Het crisisteam bepaalt of en hoe gecommuniceerd wordt met ouders, leerlingen, lerarenteam en andere medewerkers. En het crisisteam bereidt zich voor op vragen van de pers.
Mocht de school behoefte hebben aan ondersteuning rond deze calamiteit, dan kan (kosteloos) gebruik worden gemaakt van advies van het Calamiteitenteam van Stichting School & Veiligheid.
Beller: bestuurder primair onderwijs
Twee leerlingen van de school hebben ruzie gehad en daarbij sloeg de ene leerling de andere leerling tegen het hoofd. De leraar heeft beide leerlingen apart genomen en met hen gepraat over de ruzie en over het slaan. Zij heeft de regels van de school over het slaan herhaald en uitgelegd hoe de jongens een volgende keer een ruzie op een andere manier kunnen oplossen. De jongen die sloeg heeft sorry gezegd. De leraar heeft het protocol van de school gevolgd en hierin staat dat de leerling een straf krijgt opgelegd. De leraar laat de jongen de volgende dag nablijven. De ouders van beide jongens worden op de hoogte gesteld van de ruzie. De ouders van de jongen die geslagen is, willen van de directeur weten welke straf de andere jongen heeft gekregen. De directeur wil deze ouders hier niet over informeren, dat is het schoolbeleid.
De bestuurder wil weten of ouders van een leerling geïnformeerd moeten of mogen worden over maatregelen die de school neemt rond een andere leerling.
Vanwege de bescherming van de privacy mag met ouders geen informatie gedeeld worden over een andere leerling. De directeur meldt aan ouders dat het protocol gevolgd is. Is het nodig dat meer informatie gedeeld wordt, dan kan dit alleen als ouders van de betreffende leerling hier toestemming voor geven.
Achter de vraag van ouders over welke maatregelen de school genomen heeft, zit vaak een andere vraag, bijvoorbeeld een zorgvraag als “wat als het nog een keer gebeurt?” of “kan mijn kind nog wel veilig naar school?”. Probeer die vraag te achterhalen en ga daar op in. Met doorvragen laat je zien dat je de vraag van de ouders serieus neemt en werk je aan de relatie met hen.
Beller: vertrouwenspersoon
Een leerling van 15 jaar vertelt aan de vertrouwenspersoon dat zij al langer dan een half jaar via verschillende sociale mediakanalen contact heeft met een van haar leraren. Eerst ging het over schoolzaken, later stuurden ze aan elkaar persoonlijke berichten. Het werd een beetje ‘spannend’ toen ze ook seksueel gerichte berichten aan elkaar begonnen te sturen. En nu vraagt de leraar haar een foto te sturen waarop hij haar ‘echt kan zien. Je weet wel je schoonheid onder je bloesje’, schreef hij erbij.
Door dit verzoek besluit de leerling bij de vertrouwenspersoon aan te kloppen. De leerling vraagt zich af hoe ze een einde kan maken aan dit contact. ‘Ik heb al zo lang contact met hem, het is mijn fout’, zegt ze.
De leerling wil niet dat iemand weet dat ze bij mij is geweest en dat ik hierover met iemand praat. Wat moet ik hiermee? Het voelt niet goed.
Terecht dat het niet goed voelt. De machtsverhouding tussen een leraar en een leerling is nooit in balans. Het is belangrijk om de leerling erop te wijzen dat zij geen enkele verantwoordelijkheid draagt voor wat er gebeurd is: niet voor de correspondentie, niet voor de inhoud én zeker niet voor de seksueel getinte mailuitwisselingen tussen haar en de leraar.
Leerlingen in deze leeftijd kunnen verliefd worden op hun leraar, hun seksuele ontwikkeling is nog in volle gang. De leraar is de volwassene, hij is de professional en vooral: hij is de verantwoordelijke. Met andere woorden, er zijn heel veel verschillende machtsverhoudingen niet in balans.
Daarnaast attenderen we deze vertrouwenspersoon erop ouders op de hoogte te brengen. Ondanks dat de leerlinge niets wil, horen de ouders volgens het informatierecht geïnformeerd te worden. Hun dochter is minderjarig en dat betekent dat de ouders de klacht van hun dochter als het ware overnemen. Vervolgens bepalen de ouders (vaak in goed overleg met hun kind en de vertrouwenspersoon) wat en hoe ze het verder op willen pakken.
Hierbij is het belangrijk te noemen, hoe belangrijk het is om zorgvuldig met de leerling te communiceren. Deze leerling heeft immers vertrouwen geschonken aan de vertrouwenspersoon, door te komen en haar verhaal te vertellen. Daar moet de vertrouwenspersoon zuinig op zijn. Een zin zoals ‘ik moet je ouders informeren’ kan het vertrouwen beschadigen. Het kan helpen om in eerste instantie de leerling prijzen voor haar komst en een aantal vragen met haar door te nemen in de trant van ‘Heb je al met je ouders hierover gesproken? Waar ben je bang voor? Denk eens na op welke manier wij het beste je ouders kunnen informeren. Je kunt het zelf gaan vertellen, ik kan ze bellen of uitnodigen voor een gesprek. We kunnen dat gesprek eventueel samen voorbereiden’, et cetera.
Verder hebben scholen te maken met de meldplicht. Elke medewerker van een school die een vermoeden heeft van een vermeend zedendelict, moet daar onverwijld een melding van maken bij het schoolbestuur. Hoewel hier (nog) geen sprake is van een zedendelict, kan het vragen van een foto als grooming beoordeeld worden. De beoordeling moet worden overlaten aan deskundigen. Het Adviespunt raadde in dit geval aan dat de vertrouwenspersoon in overweging neemt een melding te doen bij het bestuur, conform de wetgeving rond de meldplicht.
Ten slotte adviseren we de vertrouwenspersoon aandacht te vragen voor professioneel gedrag binnen de school tussen personeel en leerlingen, zodat je soortgelijke praktijken in de toekomst kunt voorkomen. Ook het geven van voorlichting over de meldplicht (de meld-, overleg- en aangifteplicht) is in het gesprek onder de aandacht gebracht.
Wij zijn een vmbo-school met ongeveer 550 leerlingen. We zijn bezig om seksualiteit en genderdiversiteit onder de aandacht van onze leerlingen te brengen. In de klassen zijn de verschillen groot: seksueel actieve leerlingen zitten naast leerlingen die bij wijze van spreken bij het woord ‘menstruatie’ de klas al uit willen lopen. Hoe gaan wij om met de grote verschillen tussen leerlingen? De grote verschillen in geloofsovertuiging en cultuur maken een gesprek over bijvoorbeeld homoseksualiteit en genderdiversiteit haast onmogelijk en ook onveilig.
Wat mooi dat jullie expliciet aandacht hebben voor seksualiteit, identiteit en relaties! En dat jullie bewust omgaan met onderlinge verschillen tussen leerlingen. School & Veiligheid heeft een aantal producten en tools die jullie hierbij kunnen ondersteunen.
Onze training Dialoog onder Druk geeft docenten het gereedschap en het vertrouwen om op een professionele manier een gesprek in de klas te kunnen voeren waar spanningen kunnen ontstaan tussen groepen leerlingen. In de training krijg je inzicht in de groepsdynamiek bij beladen onderwerpen. Door middel van een gespreksmodel leer je hoe je een fijn en veilig gesprek creëert. Verder oefen je gesprekken met een acteur, waarbij je disrespectvol taalgebruik leert begrenzen en leert hoe je een leerling uitnodigt om op een positieve manier te verwoorden hoe die ergens over denkt.
Om leerlingen te leren bewust, respectvol en verantwoordelijk om te gaan met seksualiteit en gender, kun je nog veel meer doen dan groepsgesprekken. Jullie leraren kunnen daar in al hun lessen aandacht voor hebben: door situaties die zich voordoen in de klas te benoemen, door positief gedrag te bekrachtigen, etc. Op onze website vind je hier veel informatie over (zie de links hieronder).
Op onze thema-website Gendi.nl vind je praktische tips, tools en lesmaterialen voor in de klas en op school om gender- en seksuele diversiteit aandacht te geven.
Verder is het natuurlijk van belang dat jullie een heldere schoolvisie met elkaar hebben over welke ontwikkeling jullie de leerlingen willen laten doormaken. Daarmee zorgen jullie ervoor dat hierop beleid wordt ontwikkeld, waarbij gewerkt wordt aan randvoorwaarden zoals gedragsregels en afspraken. Met ons populaire spel Gedragen Gedrag kun je hieraan werken, zowel met het team, als met de leerlingen.
Als schoolbestuurder ben ik de veiligheidsplannen van onze scholen in het po en vo aan het updaten. Welke onderdelen zijn wettelijk verplicht?
Zorgen voor de sociale veiligheid van leerlingen én medewerkers is wettelijk verplicht. Die verplichtingen vloeien voort uit verschillende wetten.
De arbowet en de CAO schrijven voor dat jullie scholen psychosociale arbeidsbelasting, veroorzaakt door o.a. seksuele intimidatie, racisme, agressie en geweld en pesten, moeten voorkomen. En dat jullie scholen hiervoor plannen moeten maken, een preventiemedewerker moeten aanstellen en risico’s moeten monitoren. De CAO verplicht jullie scholen om een klachtenregeling te hebben.
Onderwijswetgeving zegt dat de scholen een zorgplicht voor de veiligheid van leerlingen op school hebben. Jullie scholen moeten sociaal veiligheidsbeleid uitvoeren, een aanspreekpunt pesten aanwijzen en iemand moet het antipestbeleid coordineren. Verder moet gemonitord worden onder leerlingen of zij zich veilig voelen.
Daarnaast moeten jullie scholen actief burgerschapsonderwijs verzorgen.
In al deze wetgeving komt het neer op een planmatige samenhang van preventieve maatregelen, organisatorische invulling, het actief onderhouden en uitvoeren van plannen en het voortdurend checken of de uitvoering van de plannen ook leidt tot veiligheid op elke school. Wij adviseren om de plannen binnen de scholen met een werkgroep op maat te maken, zodat ze goed aansluiten bij elk van jullie scholen en zodat ze gedragen worden door de schoolteams.
Om scholen en schoolbesturen hierin te ondersteunen hebben wij een kosteloos te gebruiken online tool ontwikkeld, het Digitaal Veiligheidsplan. Hierin is expliciet vermeld welke onderdelen wettelijk verplicht zijn en hoe je hier binnen de school aan kunt werken.
Bij welke organisaties kun je nog meer terecht?
Stichting Ouders & Onderwijs is er speciaal voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Via hun website en helpdesk informeert Ouders & Onderwijs ouders over alles wat met onderwijs te maken heeft. Ouders & Onderwijs heeft een landelijk Ouderpanel en vertegenwoordigt ouders richting de politiek, de onderwijssectoren en in de media.
Besturen, schoolleiders, docenten, studenten, ouders en andere onderwijsmedewerkers kunnen bij de Onderwijsinspectie terecht met:
Voor algemene vragen over wet- en regelgeving in het onderwijs kun je terecht bij de website en het telefonisch loket van de Rijksoverheid.
Bent je een schoolleider en heb je vragen over het screenen van jouw personeel? Of ben je gevraagd een VOG verklaring af te geven en heb je vragen? Dan kunt u terecht bij Justis. Justis biedt informatie en advies via de website en de telefonische helpdesk.
Werk je in het onderwijs en heb je vragen over arbeidsvoorwaarden, contract of is er een arbeidsconflict ontstaan waarbij je advies wilt omtrent de wettelijke aspecten van de situatie? Dan kun je terecht bij het Juridisch Loket voor gratis juridisch advies.
Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) biedt hulp en advies over de omgang met radicalisering en extremisme, ook aan onderwijsprofessionals. Het LSE beschikt over een hulp- en advieslijn. Zo kunnen burgers en professionals die zorgen hebben over (mogelijke) radicalisering en extremisme dit delen. En wanneer nodig kan LSE hier opvolging aan geven.
Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies over sociale veiligheid op school?
Neem dan contact op met ons Adviespunt.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang actuele informatie over sociale veiligheid op school.
Meld je aan
Meld je net als 14.000 anderen aan voor onze nieuwsbrief en ontvang actuele informatie over sociale veiligheid op school.
