Veilig feesten op de middelbare school

Wensen, grenzen en respect

School is een plek waar leerlingen leren samenleven. Zo kun je een schoolfeest zien als een plek waar leerlingen (onbewust) leren hoe je het leuk kunt hebben met elkaar, welke overeenkomsten en welke verschillen er onderling leven. Feesten zijn bij uitstek momenten voor het oefenen. Het biedt een veilige omgeving om in te experimenteren, met een welkome sfeer voor diversiteit. 

Kerst en Pasen

Traditionele christelijke feestdagen zijn ingeburgerd in de Nederlands samenleving. Veel mensen vieren deze dagen, ook al hebben ze vaak een seculiere invulling gekregen. Gezellig samenzijn en eten met Kerst en een paasontbijt met Pasen. Maar niet voor alle mensen in Nederland is het vieren van deze feesten vanzelfsprekend. Voor school geldt hetzelfde. Niet alle leerlingen en ouders voelen zich hier comfortabel mee.  

• Denk als team samen na of het vieren van deze dagen past bij jullie school en zo ja, op welke manier? Wat past binnen jullie visie en wat past bij jullie leerling populatie? Hoe zorgen jullie dat deze feesten voor iedereen plezierig en veilig verlopen? 
• Denk na over inclusief vieren: hoe kunnen alle leerlingen meedoen met betrokken worden bij de feesten? Ook als jullie als school een meer traditionele en religieuze viering willen houden. 
• Denk na of je bepaalde feesten zou kunnen verbreden om meer leerlingen te includeren. Kan Kerst misschien een winterfeest worden? Pasen een voorjaarsfeest? Of kunnen jullie ook aandacht besteden aan andere feestdagen in de winter, zoals Diwali of Chanoeka. Of in de lente Holi en Pesach. 
• Kun je leerlingen betrekken bij het invullen van hoe er samen gevierd kan worden, zodat de stem van de leerling ook gehoord wordt.  
• Denk vooraf na over regels en afspraken samen, betrek leerlingen hierbij en communiceer dit tijdig binnen en buiten de school. 
  

Oud & Nieuw

Vuurwerk

Het einde van het jaar wordt feestelijk gevierd. Voor veel leerlingen hoort daar nog steeds vuurwerk bij. Maar vuurwerk zorgt ook voor veel overlast en gevaren. Ondanks de bepalingen en het aanstaande vuurwerkverbod, is de verleiding voor sommige leerlingen groot en komt het voor dat ze vuurwerk meenemen naar school. Preventieve maatregelen, zoals voorlichting in de klas kunnen strafbare en ongewenste situaties en ongelukken voorkomen.   

• Ga in de mentoruren vooraf aan oudjaar in gesprek met de leerlingen, over de gevaren en risico’s. Naast voorlichting kunnen er eventueel ook kluisjescontroles plaatsvinden en moet duidelijk zijn wat de sancties zijn bij een overtreding. 
• Tijdens de voorlichting en lessen Veilig oud en nieuw  van Bureau Halt leren leerlingen over o.a. de regels, overlast, de gevolgen van hun gedrag, de invloed van vrienden en gaan ze in gesprek met een Halt-medewerker over hoe ze kunnen handelen in moeilijke situaties. 
• Sommige brandweer- en/of politiekorpsen verzorgen voorlichting op scholen in de regio.   
• De jaarlijkse vuurwerkcampagne van Veiligheid.nl  kan bijdragen aan de bewustwording en het belang van veiligheid onder leerlingen.    

Nieuwjaar 

De start van het nieuwe jaar en de nieuwjaarsreceptie zijn gelegenheden waarbij mensen elkaar een gelukkig nieuwjaar wensen met handdruk, omhelzing of zoen(en). Goedbedoelde nieuwjaarswensen kunnen echter ongewenst zijn, ook al wordt dit niet altijd duidelijk aangegeven. Je kunt ongemakkelijke en ongewenste situaties en mogelijke klachten voorkomen, door hier duidelijke afspraken over te maken die gelden voor personeel, leerlingen en ouders.  Enkele voorbeelden:    

• Personeelsleden zoenen en omhelzen elkaar alleen als beiden dat willen. Communiceer dit duidelijk van tevoren aan collega’s. 
• Bedenk als leraar of als team gezamenlijk een originele nieuwjaarsgroet om je leerlingen te begroeten, waarbij je ongewenst fysiek contact vermijdt.  
• Een leraar zoent geen leerlingen. 
• Bespreek in de klassen hoe leerlingen hun wensen en grenzen t.o.v. een nieuwjaarsgroet met medeleerlingen (maar ook met volwassenen) duidelijk kunnen maken. Laat hen eventueel in een veilige setting een niet-fysieke groepsgroet bedenken voor na de kerstvakantie. 
• Leraren nemen niet het initiatief om ouders te omhelzen of kussen.  
  

Valentijnsdag

Het uitdelen van rozen, kaarten, et cetera kan zichtbaar maken welke leerlingen populair zijn of welke leerlingen juist niet, dat kan gevoelig liggen. Tegelijkertijd is het een positieve dag, waarop de liefde gevierd wordt. Zeker voor leerlingen, die volop in hun (seksuele) ontwikkeling zijn, een spannende en verheugende dag. Denk als teams samen na hoe je de dag voor iedereen plezierig en veilig te houden, bijvoorbeeld door preventieve maatregelen treffen zoals het uitdelen van een valentijngroet voor álle leerlingen en personeelsleden.

Carnaval

Kleding speelt bij carnaval een grote rol. Misschien is de kleding wat bloter dan op een gewoon schoolfeest. Wat vinden leraren én leerlingen daarvan? Mag en kan echt alles tijdens Carnaval? En misschien is er wel een leerling is die zich tijdens Carnaval kleedt zoals hij of zij zich eigenlijk elke dag zou willen kleden? De vrijheid in kostuumkeuze kan interessante gespreksonderwerpen opleveren over bijvoorbeeld vooroordelen, seksualiteit en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, binnen je team en met jouw leerlingen. 

• Bespreek de betekenis van kleding voorafgaand aan de carnavalsfestiviteiten en besluit als team samen welke afspraken jullie willen maken rondom kledingvoorschriften. Wat past binnen jullie schoolvisie- en beleid? 
• Ga met leerlingen is gesprek over (de redenen voor) deze kledingvoorschriften en scherp de afspraken gezamenlijk aan, zodat het breed gedragen wordt. Communiceer de voorschriften en afspraken ook naar ouders.
  

Paarse Vrijdag

Paarse Vrijdag is een krachtig moment om te laten zien dat iedereen welkom is op school. Het is echter ook een dag die, indien niet goed voorbereid en breed gedragen, voor verdeeldheid en spanningen kan zorgen.

• Ga na hoe jullie school erbij staat als het gaat om ruimte voor diversiteit en feesten waarbij gevoelige thema’s centraal staan. De gratis downloadbare Checklist voor een veilige en respectvolle Paarse Vrijdag op school helpt je dit te onderzoeken en biedt tips om o.a. veilig mee te doen aan dagen zoals Paarse Vrijdag.

Andere feestdagen en feestelijke themadagen

Gedurende het jaar zijn er veel meer feestelijkheden waar op scholen aandacht voor is. Dit verschilt per school. Denk aan Keti Koti en Ramadan, de Week van de Liefde. Het vieren van bepaalde feesten en aandacht hebben voor belangrijke momenten voor verschillende groepen, is één van de manieren om ruimte te geven aan diversiteit en inclusie op school. Het geeft leerlingen en personeel de kans hun achtergrond te delen en meer te leren over tradities en gebruiken van anderen. Iets dat wederzijds respect en begrip bevordert. Mits het in een veilige setting gebeurt.  

• Zorg voor een visie over diversiteit en inclusie. Dit is het vetrekpunt van waaruit je dingen (waaronder feesten) doet.
• Betrek het team, ouders en leerlingen.
• Lees het artikel Veilig diversiteit ‘vieren’ op school. Naast een toelichting op de twee tips die hierboven staan, krijg je informatie over veilig ruimte maken voor diversiteit en inclusie.
  

Examenstunts

Examenstunts. Hoe grappig ook bedoeld, ze kunnen behoorlijk uit de hand lopen. Zo kan de laatste schooldag of een examenstunt voor veel scholen een ware crime zijn. Bespreek voorafgaand aan de examenperiode dat grappen en stunts zonder vernedering, vernieling en gevaar gepaard gaan en welke consequenties eraan verbonden worden als dit toch wordt overschreden. In sommige gevallen besluiten scholen dat er geen eindexamenstunt mag plaatsvinden.

Schoolfeest

Steeds meer scholen nemen bij schoolfeesten praktische maatregelen om onveiligheid en incidenten te voorkomen. Zo huurt de schoolleiding bijvoorbeeld vaker beveiligers in, zijn introducé(e)s niet welkom, moeten leerlingen bij de entree hun schoolpas tonen en zijn er regels rond roken, alcohol- en drugsgebruik. Aandachtspunten voor praktische maatregelen:

• Welk deurbeleid hanteren we. Wie controleert er? Wie mogen wel en niet naar binnen: alleen leerlingen of ook introducé(e)s?
• Moeten leerlingen hun schoolpas wel of niet tonen?
• Mogen leerlingen spullen in hun kluisjes leggen?
• Wat wordt er geschonken/gedronken op het feest en wat is er niet toegestaan op het feest?
• Mag een leerling naar binnen die duidelijk voor het feest heeft (in)gedronken en/of andere drugs heeft gebruikt? Hoe handhaaft de surveillance het beleid? Mogen leerlingen eigen consumpties meenemen? Nemen wij bij het vermoeden van alcoholgebruik een blaastest af? Verwijderen wij een leerling van het feest, bij constatering van ontoelaatbaar alcohol- en/of drugsgebruik?
• Waar surveilleren wij? Waar moet de surveillance (extra) alert op zijn? Hoe surveilleren wij in en rond de toiletten?
• Wat doen wij bij overtredingen?
• Wanneer stellen wij ouders in kennis van ongewenst gedrag (waar ligt de grens)?

Belangrijk is om praktische maatregelen en gedragsregels op tijd met leerlingen en ouders te delen; ruim voordat het schoolfeest begint.

Alcohol

Alcoholgebruik onder leerlingen kan zorgen van onveiligheid en ongewenst gedrag op schoolfeesten. Steeds meer scholen zijn een alcoholvrije school. Meer informatie over alcohol en schoolfeesten vind je op de website van het Trimbos instituut en de website van De Gezonde School. Bekijk ook de twee voorbeelden van scholen:

• Protocol schoolfeesten van het Geert Groote College – Bron: Alcoholgebruik op schoolfeesten en schoolreizen – Onderwijsconsument.nl
• Alcohol en schoolfeesten gaan niet samen (pdf) – Montaigne Lyceum