Zo ondersteun je een leerling die zich gediscrimineerd voelt

Strategieën om te reageren op onrechtvaardigheid

Er zijn vier manieren van reageren en handelen (copingstrategieën) om stressvolle situaties en bijbehorende emoties te overwinnen. Die gelden ook bij discriminatie. Per strategie is aangegeven wat je een leerling ziet doen.

Elke strategie kent zijn voor- en nadelen. In het belang van een sociaal veilig klassenklimaat is de verbindende strategie wenselijk. De nadruk ligt dan op een actieve en constructieve manier van omgaan met en reageren op een situatie. Dit draagt bij aan het gesprek en helpt de leerling en de klas verder.

Voor de individuele leerling kan het echter in een bepaalde situatie ook heel begrijpelijk zijn om te kiezen voor een andere strategie. Het gaat erom dat hij zich daarvan bewust is en dat hij ook een andere keus kan maken.

Weerbaarheid vergroten

Werken aan een prettig klimaat en aan de ontwikkeling van leerlingen betekent niet het wegblijven van onveiligheid. Jonge mensen moeten leren zich staande te houden in een samenleving die niet altijd rechtvaardig en eerlijk is. Omgaan met ongemak en onveiligheid hoort daarbij.

Er zijn factoren die je bij je leerling kunt versterken om de weerbaarheid te vergroten.

Wanneer je leerling weerbaar is tegen discriminatie dan

• beschikt hij over bronnen in zichzelf: positieve identiteit, zelfvertrouwen, zelfregie en sociale vaardigheden, waaronder omgaan met anderen en met conflictsituaties
• heeft hij toegang tot bronnen om zich heen: steun van ouders, leeftijdsgenoten of van jou als onderwijsprofessional

Dit kun je doen op individueel niveau

• Spreek je altijd uit tegen discriminatie en voor gelijkheid van mensen.
• Ga in op het gevoel van achterstelling door emotionele steun te bieden. Neem het gevoel serieus en redeneer de ervaring niet weg.
• Geef de leerling het gevoel dat hij er mag zijn. Geef persoonlijke aandacht en toon betrokkenheid, focus op positieve kwaliteiten. Neem tijd voor een informeel praatje.
• Uit vertrouwen in de leerling. Benadruk wat goed gaat en bespreek op welke vlakken de leerling zich kan ontwikkelen en verbeteren. Geef steun daarbij.
• Versterk het zelfbeeld en zelfvertrouwen van een leerling door waardering te uiten en complimenten te geven. Verwerk in je les dat leerlingen elkaar complimenteren.
• Stimuleer een onzekere leerling om zichzelf niet te vergelijken met de allerbeste, maar zet dit in perspectief. Iedereen heeft kwaliteiten, talenten en beperkingen. Het gaat erom dat een leerling eigen mogelijkheden leert ontdekken en ontwikkelen.
• Sommige leerlingen groeien op in een omgeving waar ze het idee krijgen dat ze tweederangsburger zijn of twee keer zo hard moeten werken. Ze komen negatief in beeld op basis van bijvoorbeeld hun afkomst of geloof. Dit beeld wordt dan ook nog eens bevestigd in de bejegening op straat. Zorg voor een positiever beeld door dit imago niet te versterken of te bevestigen, maar zet in op het opdoen van een positieve ervaring.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Kenniscentrum Inclusief Samenleven.

Meer lezen

Kenniscentrum Inclusief Samenleven: Weerbaar tegen discriminatie (2018)