Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
In het tweede seizoen van de tv-serie De Luizenmoeder bedacht directeur Anton dat zijn school de veiligste in de regio ging worden. Niet gek dat ‘(on)veiligheid’ op maandag regelmatig een gespreksonderwerp was in de lerarenkamer en op het schoolplein. Want hoe irritant of hilarisch je de serie ook vindt, na de humor of de ergernis blijven er reële onderwerpen achter.
Na iedere aflevering van De Luizenmoeder kun je als leerkracht bedenken: “Zoals dat in de serie gebeurde – zo willen wij het uiteraard níet bij ons op school. Maar hoe willen we het wel? Of was het eigenlijk nog niet zo gek, maar…”
School & Veiligheid stelde bij elke aflevering van De Luizenmoeder een vraag naar aanleiding van een van de scènes uit die aflevering. Het is een vraag die je jezelf kunt stellen of met collega’s kunt bespreken. Bovendien linken we bij elke aflevering naar informatie die past bij de voorvallen. De serie is ten einde – het thema blijft. Je kunt de afleveringen bekijken op NPO Plus.
Het einde van het schooljaar lijkt op een stoompan met boze, verdrietige, verontwaardigde, blije en verliefde leerkrachten en ouders. Maar ondanks alles laten ze samen de school draaien met lessen, nieuwe klassenindelingen, cito’s en afscheidsfeesten en ontwikkelen sommige kinderen zich tegen de klippen op toch tot zichzelf.
Dit was de allerlaatste aflevering van De Luizenmoeder. Is de school de veiligste in de regio geworden, zoals de bedoeling was? “Het komt goed – zelfs als het niet goed komt,” aldus juf Ank.
Bekijk aflevering 9 – Lievelingsjuf >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Ervaart u ook dat de emoties op school heftiger worden in de aanloop naar de zomervakantie, waardoor dingen tot bloei komen én eerder sociaal onveilige situaties kunnen ontstaan? Gelukkig bent u voorbereid!
Directeur Anton had beloofd aandacht te schenken aan het islamitische geloof. Het ‘soepfeest’ (iftar) op een avond tijdens de ramadan vindt hij een leuk moment voor de school om een ‘Ramadamadoendan’ te organiseren. Ahmeds ouders maken Harira soep.
Terwijl Volkert de klas mooi aankleedt voor het feest, blijken er verhalen over hem de ronde te doen: “Hij zou Floor haar broek hebben uitgetrokken.” Moeders zijn gealarmeerd. De moeder van Floor gelooft er niks van. Juf Ank ook niet – maar maakt zich toch zorgen. Nancy verspreidt halve waarheden en de dynamiek vliegt de pan uit. Anton gaat maar eens met Volkert praten. Moeder Hannah praat met Floor: er is niks gebeurd. Maar ondertussen beschuldigt iedereen iedereen en gaat het steeds slechter met Volkert.
In deze realistische aflevering willen ouders de onderste steen boven krijgen uit zorg voor hun kinderen; zijn de leerkrachten geneigd loyaal te zijn naar hun collega en voelen tegelijk de zorg voor de leerlingen. De directeur wil zeker weten hoe het zit voordat hij stappen neemt. Aan alle kanten ontstaat onrust door een vermoeden.
Bekijk aflevering 8 – Harakiri >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Stel, u bent juf Ank of directeur Anton en twee moeders komen bij u met bovenstaand verhaal. Hoe zorgt u dan voor de veiligheid van zowel de leerling als uw collega?
De klas gaat op schoolreis, maar er zijn luizen. Juf Ank wil niet vertrekken voordat iedereen luisvrij is. Directeur Anton gaat ook mee, maar heeft niet alles goed voorbereid. Wel verliest hij zich in zijn vossenjacht-act. Terwijl zijn moeder op sterven ligt.
In de dagen voor het kamp, moet Ank nog alle cadeautjes voor moederdag maken. Het wordt haar allemaal te veel als er dan ook eens twee vaders zijn die geen moeder zijn maar een kind hebben dat toch iets voor moederdag wil maken / kind 2 geen moeder heeft / kind 3 een moeizame pleegmoeder heeft. Géén knutsels lijkt de allerbeste oplossing dit jaar!
Bekijk aflevering 7 – Witte puntjes >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Zou u (stiekem), net als juf Ank, vaderdag en moederdag het allerliefste willen afschaffen?
De jaarlijkse sponsorloop moet volgens Anton een signaal aan ouders zijn dat sporten gezond is. (En omdat hij de rondjes iets korter maakt, kan hij zelf ook meedoen…) Dat past goed bij Anks kruistocht tegen ongezonde voeding. In haar felle betogen tegen de ouders vergeet ze echter dat de kinderen, die ze wil behoeden voor obesitas, met grote oren meeluisteren.
Bekijk aflevering 6 – Korte rondjes >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Kinderen maken vaak allerlei onnadenkende opmerkingen over elkaar, waarvan ze niet zien hoe die overkomen bij de ander. Bij leerkrachten werkt het niet anders, maakt Ank deze week weer duidelijk. Maar als moeder Kim aan Ank uitlegt wat ze bij Youandi teweeg heeft gebracht, gebeurt er wat moois. Juf Ank zegt sorry. Leert u de leerlingen sorry te zeggen tegen elkaar? En zegt u zelf wel eens sorry tegen een kind?
Dat de schoolfotograaf de leerlingen de mogelijkheid geeft een cowboyhoed op te zetten, valt zeer slecht bij vader Karel gezien de reputatie van cowboys. Directeur Anton lacht erom: dat is al zo lang geleden. Anton heeft wel wat belangrijkers aan zijn hoofd: een studiedag waarop hij het personeel elkaar positieve feedback laat geven na een uur met elkaar meegelopen te hebben. Dat pakt echter niet zo positief uit.
Bekijk aflevering 5 – Genocide-hoed >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Om elkaar in het team positieve feedback te geven, is eigenlijk niet zo gemakkelijk, blijkt uit deze aflevering. Het voelt al heel snel onveilig. De complimenten die de leerlingen elkaar moeten geven, vinden de leerkrachten zelf maar moeilijk om aan collega’s te geven. Geeft u wel eens een complimentje aan een collega?
Terwijl het momenteel carnaval is in grote delen van Nederland is het in aflevering 4 van de Luizenmoeder ook feest. Kerst gaat gevierd worden op de Klimop. Anton verheugt zich op de viering en wil graag het traditionele kerstverhaal opvoeren. De bovenschools directeur vindt dat niet passen bij een openbare school en schiet het idee af. Het kerstdiner is ook niet makkelijk te organiseren… Hoe houd je rekening met alle allergieën en intoleranties? Hoe krijg je alle ouders gemotiveerd om voor álle leerlingen iets te maken? En hoe vier je Kerst op een openbare school?
Bekijk aflevering 4 – Jezus in je Hart >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Verschillende feesten vieren op school kan soms best ingewikkeld zijn. Hoe is een feest leuk voor elke leerling? Welke afspraken maak je samen? En dan de kwestie van eten tijdens de feesten op school. Houdt u rekening met álle dieetwensen? En welke feesten viert u wel en niet?
Er werd weer flink gekat in aflevering 3 van de Luizenmoeder, en directeur Anton wordt steeds enger. Daarbij vergeleken zijn de afgehakte hoofden in Roald Dahls sprookje (inlevend voorgelezen door juf Helma) eigenlijk niet echt verontrustend. Een onthoofdingsfilmpje van IS is dat wel – Als de maatschappij de school binnenkomt. Er zijn ook onschuldige momenten: het is Kinderboekenweek en vader Kenneth mag de klas een sprookje voorlezen: De prinses en de kikker.
Bekijk aflevering 3 – Fons de Poel >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Rianne herkent haar gezinssituatie zelden in de boeken die juf Ank voorleest en daarom besluit vader Kenneth van de sprookjesprinses een prins te maken, die verliefd wordt op een andere prins. Juf Ank is van haar stuk gebracht; dat kan zomaar niet. “Rianne heeft dan wel geen keus met twee pappa’s, maar waarom moeten al die andere kinderen daar nou mee worden lastiggevallen?!” Herkent u deze redenering? Wat zou u antwoorden als een ouder of een collega deze kritiek zou hebben als u een sprookje over verliefde prinsessen zou voorlezen?
Iedereen heeft een mening over Rianne in haar Spiderman-pak en haar gedrag dat wilder is dan voorheen (“Ze kán er zo leuk uitzien” / “Zulk gedrag is niet normaal voor een meisje”). Alleen juf Ank kijkt uiteindelijk echt naar het kind en ziet waarom ze (waarschijnlijk) doet wat ze doet.
Bekijk aflevering 2 – Gezien als een meisje >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Een aflevering tjokvol verwachtingen en vooroordelen over jongens- en meisjesgedrag: onbewust, overbewust, sturend en beoordelend. Hoe gedraagt u zich in de klas ten aanzien van jongens-/meisjesgedrag?
In dit schooljaar is Juf Ank met haar leerlingen meegegaan naar groep 4 en heeft directeur Anton een nieuwe strategie: De Klimop moet de veiligste school van de regio worden, een ‘unique sellers point’. Vader Karel is het er mee eens: “kinderen moeten wennen aan het idee dat het leven niet veilig is.” Anton is ook blij met de nieuwe leerling Ahmed (met broertjes en zusjes!). De schoolpleinouders steken hun vooroordelen over het gezin echter niet onder stoelen of banken.
Bekijk aflevering 1 – Safety first >> (te zien tot 21 april, daarna op NPO plus)
Anton wil serieus een veilige school worden. Maar van sociale veiligheid heeft hij zelf nog niet veel begrepen. Hij gedraagt zich niet integer naar Nancy, maar de vraag is of hij dat begrijpt. Kunnen leerkrachten een sociaal veilig beleid neerzetten voor hun leerlingen als het onderling niet veilig is?
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
