Reactie op rapport Vertrouwensinspectie

Toename aantal meldingen

De toename van het aantal meldingen bij de Vertrouwensinspectie laat zien dat sociale veiligheid op scholen blijvend aandacht vraagt. Tegelijkertijd kan deze stijging er ook op wijzen dat onveiligheid vaker wordt herkend en bespreekbaar gemaakt, en dat scholen, leerlingen en ouders de weg naar melden beter weten te vinden. Dat is een belangrijke ontwikkeling, omdat het erkennen en benoemen van onveiligheid een eerste noodzakelijke stap is om problemen aan te pakken. Alleen melden is echter niet voldoende. Het is juist de opvolging van meldingen en het vertalen daarvan naar concrete, structurele acties die bepalend zijn voor het werken aan een duurzaam veilig schoolklimaat.

Aard van de meldingen

Uit het rapport blijkt dat de Vertrouwensinspectie vooral een toename ziet in meldingen over psychisch geweld, fysiek geweld en seksueel geweld. Het aantal meldingen over radicalisering is afgenomen. Bij psychisch geweld valt op dat niet alleen het aantal meldingen stijgt, maar ook dat de aard en ernst van de situaties veranderen. Er is vaker sprake van langdurig en soms structureel pesten, dat zich over meerdere schooljaren kan uitstrekken.

Daarnaast ziet de inspectie dat psychisch geweld zich steeds vaker uit in dreigende vormen, soms in combinatie met fysiek geweld. Dit laat zien hoe complex en hardnekkig groepsdynamieken kunnen zijn en hoe belangrijk het is om tijdig en doortastend in te grijpen.

Bij seksueel geweld speelt mee dat er de afgelopen jaren meer maatschappelijke aandacht is gekomen voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ook de invoering van nieuwe wetgeving, waarin méér seksuele misdrijven strafbaar zijn gesteld, kan bijdragen aan een grotere meldingsbereidheid.

Investeren in sociale veiligheid

Deze ontwikkelingen benadrukken hoe belangrijk het is dat scholen niet alleen reageren op incidenten, maar structureel en preventief investeren in sociale veiligheid. Een positief schoolklimaat, waarin leerlingen zich verbonden voelen met school en zich gezien en gesteund weten door leraren en medeleerlingen, werkt het meest preventief tegen pesten, agressie en ander grensoverschrijdend gedrag. Sterke, positieve relaties vormen de basis voor veiligheid en welzijn. Daarnaast zijn duidelijke, schoolbrede afspraken over gewenst en ongewenst gedrag essentieel, zodat voor iedereen helder is wat de normen zijn en waar grenzen liggen.

Vroegtijdig signaleren en ingrijpen speelt hierbij een cruciale rol. Door signalen van onveiligheid serieus te nemen en tijdig te handelen, kan escalatie vaak worden voorkomen. Het actief monitoren van de veiligheidsbeleving van leerlingen helpt scholen om zicht te krijgen op wat er speelt binnen groepen en in de school als geheel, en om daar gericht actie op te ondernemen. Sociale veiligheid is geen eenmalige inspanning, maar een doorlopend proces dat vraagt om goed zicht op de veiligheidsbeleving, juiste begeleiding bij onveiligheid en het evalueren van veiligheidsbeleid en gewenste doelen.

Ondersteuning vanuit School & Veiligheid

School & Veiligheid ondersteunt scholen in deze opgave met wetenschappelijke en praktische kennis én ondersteuning. Dat doen wij onder andere via onze materialen, e-learnings en publicaties, het Adviespunt waar onderwijsprofessionals dagelijks terechtkunnen met vragen, en met crisisadviseurs die 24/7 beschikbaar zijn bij ingrijpende situaties. Zo staan scholen er niet alleen voor en werken we samen aan een veilig schoolklimaat waarin leerlingen en medewerkers zich beschermd en gesteund voelen.

Meer informatie

• Rapport Vertrouwensinspectie