Weten hoe je integer kunt omgaan met seksueel gedrag draagt bij aan een veilige school. Zo kunnen leerlingen zichzelf zijn en leren hoe ze met elkaar kunnen omgaan, ook op het gebied van seksualiteit en gender.

Wil je meer weten over hoe je kan werken aan een veilige sfeer en preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag op school? Lees dan verder in de themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’.

In dit artikel lees je hoe je als school kunt werken aan seksueel integer gedrag door schoolmedewerkers.

Helaas kunnen zich op elke school toch situaties voordoen van seksueel overschrijdend gedrag door een leerling of een schoolmedewerker.

Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag?

We spreken over seksueel grensoverschrijdend gedrag als één van de partijen niet instemt met de (seksuele) uitlatingen of handelingen van de ander. Dit kan zowel voorkomen in de fysieke wereld als online. Je kunt denken aan:

• Verbale seksuele intimidatieIemand kan zich seksueel geïntimideerd voelen door bepaalde grapjes, dubbelzinnige opmerkingen, verhalen over seksuele ervaringen, dubbelzinnige emoticons of andere verbale of talige uitingen.;
• Non-verbale of fysieke seksuele intimidatie;
• Seksueel misbruik:
  • GroomingArtikel ‘Grooming’ (verleiden van een minderjarige voor seksuele doeleinden)
  • Shame sextingArtikel ‘Sexting en ongewenste verspreiding van beelden’(het ongevraagd doorsturen van sexy/naakt beeldmateriaal)
• Verkrachting
• AanrandingBijvoorbeeld:
  – ongewenste aanraking (zoals een tik op de billen, een ongewenste knuffel);
  – seksuele handelingen moeten doen of zien (zoals gedwongen aftrekken, moeten kijken naar masturberen of seksfilmpjes);
  – exhibitionisme (genitaliën laten zien in het openbaar);
  – voyeurisme (gluren naar -deels- naakte mensen)..

Seksuele grensoverschrijding op school?

Op school kan seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoond worden tussen leerlingen, tussen leerlingen en personeel en tussen personeel:

1. In het tabblad ‘Door een leerling’ gaat het over een leerling die seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoont naar een andere leerling of naar een schoolmedewerker.
2. Het tabblad ‘Door schoolpersoneel’ handelt over een personeelslid dat seksueel grensoverschrijdend gedraag vertoont richting een leerling of een schoolmedewerker.

Grensoverschrijdend gedrag van en naar deze verschillende partijen zijn van een andere orde en vragen daarom om een andere aanpak.

Wat moet de school doen?

Reageren op seksueel grensoverschrijdend gedrag kan om verschillende redenen ingewikkeld zijn. Het is daarbij goed om bij de volgende dingen stil te staan.

• Seksueel (grensoverschrijdend) gedrag vindt meestal buiten het zicht plaats.
  Hoe ga je om met wat je ter ore komt?
• Leerlingen zijn lerend en in ontwikkeling.
  Hoe hou je hier rekening mee?
• De betekenis van gedrag hangt samen met waarden en normen en intentie en beleving. Wat de een ervaart als seksueel of grensoverschrijdend, ervaart een ander niet op die manier. Wat de een vriendschappelijk bedoelt, kan de ander als grensoverschrijdend ervaren.
  Hoe weeg je dit?
• Je kijkt en handelt als leraar vanuit je eigen waarden en normen en je eigen ervaringen.
  Hoe bewust ben je je hiervan?
• Je reactie is gebaseerd op de visie van de school en je handelt volgens de schoolregels en afspraken. Meestal zijn deze gevat in richtlijnen, want je kunt moeilijk elke vorm van gedrag in een regel vatten.
  Hoe maak je gebruik van de richtlijnen?
• Je hebt soms te maken met vermoedenArtikel ‘Wet- en regelgeving’, waarbij je in actie komt bij ‘vermoeden van’.
  Wanneer is het een vermoeden?
• Soms is er een vermoedenArtikel: ‘Vermoedens van seksueel misbruik’dat een kind buiten school slachtoffer is van seksueel misbruik.
  Wat kun je doen bij zo’n vermoeden?

Is er op school sprake van een ernstig incident van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Lees dan verder in de themakamer ‘Calamiteiten’ of het artikel ‘Omgaan met de media bij incidenten’. Bel ons Adviespunt. Of schakel het calamiteitenteam in.  

Wil je meer weten over hoe je kan werken aan een veilige sfeer en preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag op school? Lees dan verder in de themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’.

In dit artikel lees je hoe je als school kunt werken aan seksueel integer gedrag door schoolmedewerkers.

Seksuele grensoverschrijding po-leerlingen

Bij onderzoekend leren en het opzoeken van grenzen hoort ookAlgemeen artikel over seksueel gedrag in het primair onderwijs dat grenzen soms (licht) overschreden worden. Meestal volstaat het als je leerlingen nog eens herinnert aan de afspraken. Daarom is het belangrijk dat er heldere afspraken zijn gemaakt; welk seksueel oefen- en experimenteergedrag is op jullie school gewenst en ongewenst?

Het kan ook zijn dat niet de afspraken van de school worden overschreden, maar wel een Een jongetje dat op het schoolplein vriendschappelijk een kusje aan een meisje geeft, kan zomaar – zonder het door te hebben – haar grens overgaan. Misschien is het geen schoolregel, maar wel de grens van deze leerling. Kinderen moeten nog leren uitvinden wat hun eigen grenzen zijn en die van een ander.
In dit geval kan de leraar hierop inspelen door met beide leerlingen te praten. Ze met elkaar in gesprek te brengen. En hen vaardigheden te leren zoals bijvoorbeeld ‘nee’ zeggen.  persoonlijke grens van een andere leerling. In beiden gevallen volstaat het om samen met leerlingen te kijken wat zij kunnen leren van de situatie voor de toekomst.

De risicomomenten kennen

Vaak experimenteren leerlingen buiten het zicht van leraren. Als experimenten grensoverschrijdend wordt, gebeurt dat eerder in een één-op-één-situatie zoals op de wc, in een kleedkamer, op een beschut plekje van het schoolplein, tijdens het schoolkamp of op een schoolfeest.

Wil dat zeggen dat je leerlingen 100% van de tijd in het zicht moet houden? Nee. Dat is niet altijd wenselijk of mogelijk. Wat je wel kunt doen:

• Maak weloverwogen risico-inschattingen en keuzes. Doe dat vooral niet alleen.
• Zorg dat je als team regelmatig overlegd over dit soort momenten en plekken en hoe jullie hier als school(team) mee om willen gaan. Zo weet je dat je bij een eventueel incident kunt terugvallen op je team. Dat geeft vertrouwen.
• Neem praktische voorzorgsmaatregelen. (Meer hierover in het bovenstaand artikel over seksueel gedrag van leerlingen in het po.)

Online seksuele grensoverschrijding

Naast de fysieke schoolomgeving zijn sociale media bij uitstek een plek waar leerlingen experimenteren, grenzen opzoeken en pesten. Dat lijkt soms buiten het bereik van de school, maar heeft wel degelijk invloed op de sociale veiligheid in de klas. Met seksuele grensoverschrijding online ga je vaak hetzelfde om als met grensoverschrijding in de klas en op school.

Meer hierover in de Themakamer ‘Sociale media’Themakamer ‘sociale media’.

Herkennen en interpreteren

Het is niet altijd duidelijk of je te maken hebt met (ernstig) seksueel grensoverschrijdend gedrag of niet. Om gepast te kunnen reageren is het belangrijk om (seksueel) gedrag en opmerkingen van leerlingen te herkennen en interpreteren.

Hulp bij het herkennen en interpreteren van seksueel (grensoverschrijdend) gedrag en hoe je kan reageren vind je in dit Klasse-artikel en bij het Vlaggensysteem.

Is er sprake van pestgedrag? Lees daar meer over in de themakamer ‘Pesten’.Themakamer ‘Pesten’

Bij een ernstige grensoverschrijding

Wanneer duidelijk is dat je te maken hebt met een incident of (ernstig) seksueel grensoverschrijdend gedrag, vraagt dit om gepaste acties en (tijdelijke) maatregelen. Soms worden grenzen zo ernstig overschreden dat de veiligheid van leerlingen in gevaar is, bijvoorbeeld wanneer leerlingen elkaar dwingen tot seksuele handelingen. Dit vraagt om uiterst zorgvuldig handelen naar alle betrokkenen, om zo weer veiligheid en integriteit te creëren of herstellen.

Een voorbeeld: ‘Stappenplan bij een incident PO’Stappenplan (pdf), over acties na seksueel grensoverschrijdend tussen kinderen, van School & Veiligheid, IVP en GGD Hollands Midden.

Communiceren bij een incident

Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan tot veel onrust leiden. Zowel onder de leerlingen, in het team als bij de ouders. Bij een incident is ieders vertrouwen in de school een voorwaarde om de situatie in goede banen te leiden. Meer informatie over communiceren bij een incident, lees je in de artikelen:

• ‘Omgaan met de media bij incidenten’, artikel School & Veiligheid
• ‘Communicatie na seksueel grensoverschrijdend gedrag leerlingen’, artikel School & Veiligheid

Heb je te maken met een incident en wil je sparren over wat je kunt doen? Of twijfel je of je het juiste hebt gedaan? Bel of mail dan naar ons Adviespunt of in geval van nood rechtstreeks naar het Calamiteitenteam.

Hoe ga je verder?

Het is belangrijk om (een incident van) seksuele grensoverschrijding niet als op zichzelf staand te zien. Als de storm is gaan liggen, is het verleidelijk om weer over te gaan tot de orde van de dag. Maar om incidenten in de toekomst te voorkomen, is blijvende aandacht nodig: voor een veilige sfeer, hoe je met elkaar omgaat en openheid rondom seksualiteit. Dat noemen we ‘werken aan seksuele integriteit’.

Hoe je werkt aan seksuele integriteit – en waarom hier een sterke preventieve werking vanuit gaat – lees je in de Themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’Themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’.

Hoe je werkt aan een goede relatie met ouders, lees je in de Themakamer ‘Samen met ouders (po)’.Themakamer ‘Samen met ouders’

Een gedragscode in het po

Voor schoolmedewerkers is het van belang dat er een gedragscode bestaat, die aangeeft welk gedrag van hen wordt verwacht. Zij hebben immers een belangrijke voorbeeldfunctie. Een gedragscodeArtikel ‘Model gedragscode schoolmedewerkers’geeft duidelijk aan hoe professionals zich schoolbreed moeten opstellen ongeacht hun geslacht, geaardheid of functie. De gedragscode is dus niet zozeer een beperking, als wel een duidelijk kader dat alle betrokkenen kan worden voorgehouden.

Meer over integer gedrag van schoolpersoneel vind je in de themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’.

In dit artikel lees je hoe je als school kunt werken aan seksueel integer gedrag van schoolmedewerkers.

Seksueel gedrag van medewerkers naar leerling

De relatie tussen een leraar en een leerling is een pedagogische relatie waarin leerlingen afhankelijk zijn van de leraar. Deze relatie mag daarom Zowel de leerling als de leerkracht lopen hierbij risico. De leerling omdat zijn of haar grenzen ermee overschreden kunnen worden, met mogelijk negatieve consequenties, zoals leerproblemen en emotionele schade, als gevolg. De leerkracht omdat er een klacht tegen hem of haar wordt ingediend met mogelijke negatieve consequenties, zoals baanverlies en reputatieschade. nooit geseksualiseerd worden. Collega’s die dubbelzinnige grapjes, seksueel getinte opmerkingen, dito sociale media berichtjes of andere seksuele aandacht geven aan leerlingen, dienen daarop aangesproken te worden. Dit is niet professioneel en integer.

Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag (een zedenmisdrijf) van een po-medewerker naar een leerling of het vermoeden hiervan, gaat de meldplicht in werking. Lees meer hierover onder het tabblad ‘Wet- en regelgeving (po)’ van deze themakamer.

Seksueel gedrag tussen collega’s

Er kunnen collega’s zijn die dubbelzinnige opmerkingen maken, handtastelijk worden tijdens een personeelsborrel of seksueel suggestieve berichten plaatsen op sociale media. Natuurlijk is het niet oké om een hand op de billen van een collega te leggen. Maar hoe zit het met een schouderklopje of een compliment over een strakke rok? Je vraagt je wellicht soms af of bepaald gedrag nu wel of niet ‘kan’. Daarbij kun je uitgaan van de stelregel: als het voor jou onprettig of ongemakkelijk voelt, dan kan het niet.

Maar hoe kaart je dat aan? Je wilt werken aan een veilige collegiale sfeer door elkaar vaker aan te spreken, zodat je elkaar altijd gemakkelijker kunt aanspreken – ook als het niet helemaal goed ging. Om tot deze integere en relaxte omgangsvormen te komen, kan het volgende stappenplan helpen:

1. Verantwoordelijk gedrag. Seksuele integriteit houdt in dat je verantwoordelijk omgaat met je eigen seksualiteit en die van de ander.
2. Discussie. Daarom is het van belang om met collega’s het gesprek te voeren over wat je daar binnen het team concreet onder verstaat. Homo-grappen, mogen die wel of niet? Zijn schouderklopjes altijd legitiem? Drie zoenen geven/ontvangen tijdens de nieuwjaarsborrel, moet dat?
3. Maak afspraken. Welk gedrag is op jullie school gewenst en ongewenst? Tip: Gebruik hiervoor het spel  ‘Gedragen GedragSpel ‘Gedragen gedrag (po)’ (po)’.
4. Spreek elkaar aan. Wanneer iemand een grens overschrijdt, dient diegene daarop aangesproken te worden. Als je dat moeilijk vindt (omdat je bijvoorbeeld vreest voor je baan aangezien het je leidinggevende betreft) dan kun je bij de vertrouwenspersoon terecht. Deze kan je helpen door te luisteren en te adviseren bij de stappen die je kunt zetten.

Communicatie bij een incident

Een incident rond seksueel grensoverschrijdend gedrag waarbij een medewerker van school is betrokken, slaat in als een bom. Zowel bij schoolleiding en medewerkers als bij ouders en leerlingen. Het artikel ‘artikel ‘Communicatie na seksueel grensoverschrijdend gedrag door een schoolmedewerker’Artikel ‘Communicatie na seksueel grensoverschrijdend gedrag door een schoolmedewerker’‘ gaat dieper in op de vraag hoe je hier als school mee om kunt gaan en hoe je hierover kunt communiceren met ouders, leerlingen en het eigen personeel.

Is er op school sprake van een ernstig incident van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Lees dan verder in de themakamers ‘Calamiteiten’ en ‘Omgaan met de media bij incidenten’. Bel ons Adviespunt. Of schakel het calamiteitenteam in.  

Vertrouwenspersoon in de spotlight

Om ervoor te zorgen dat leerlingen, ouders en personeel weten bij wie ze op school terechtkunnen als ze te maken krijgen met (seksueel) ongewenst gedrag, geeft de vertrouwenspersoon van de school voorlichting over zijn of haar functie. Ook wanneer er klachten zijn, is de vertrouwenspersoon hiervoor aangewezen.

Meer informatie hierover en geschikte hulpmiddelen vind je in de themakamer ‘Vertrouwenswerk (po)’Themakamer ‘Vertrouwenswerk’.

Route in de school

De reactie van de leraar en de route die bewandeld wordt bij grensoverschrijdend gedrag tussen leerlingen, hangt af van het gedrag, de intentie, de frequentie, de afspraken in de klas en de schoolregels. Ook leraren kunnen grenzen overgaan in hun gedrag naar leerlingen of collega’s. Hier gelden niet alleen schoolregels, maar geldt ook wetgeving.

In het algemeen kan bij seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen leerlingen de volgende route gevolgd kunnen worden binnen de school:

1. Maatregelen en herstel
2. Betrokkenheid van zorg
3. Registratie leerlingvolgsysteem
4. Nazorg

De pagina met uitgebreide informatie over deze stappen is nog in ontwikkeling. Voor tussentijdse vragen kun je terecht bij ons Adviespunt.

Meldingsbereidheid van leerlingen

Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt door kinderen en jongeren over het algemeen Naar schatting wordt 95%t van de incidenten niet gemeld. Onderzoekers noemen verschillende redenen waarom kinderen seksueel gedrag niet melden. Omdat…
– ze niet weten bij wie ze dit kunnen melden;
– ze zich schamen om er over te praten;
– ze zich schuldig voelen omdat ze denken dat ze het seksuele gedrag misschien hebben uitgelokt;
– ze niet weten welke consequenties het melden heeft;
– ze bang zijn voor de pleger, omdat deze heeft gedreigd met sancties als ze praten.niet of nauwelijks gemeld. Een open sfeer op school rond seksualiteit bevordert de meldingsbereidheid. De belangrijkste tips om hieraan te werken zijn:

1. De sfeer op school is veilig en de pedagogische relatie met leerlingen is sterk
2. Reageer pedagogisch op seksueel gedrag van leerlingen
3. De vertrouwenspersoon is bekend en benaderbaar voor leerlingen
4. De vertrouwenspersoon licht dusdanig vaak aan leerlingen voor dat ze weten wat volgt op een melding
5. Voer doorlopend het gesprek over seksualiteit en werk aan een doorlopende leerlijn seksuele en relationele vorming met gebruik van effectieve methodes

Meer tips voor het werken aan een open sfeer op school om de meldingsbereidheid van de leerlingen te bevorderen? Ga naar de themakamer ‘Omgaan met seksualiteit (po)’. 

Evaluatie van het incident

De evaluatie van seksuele grensoverschrijding kan recht doen aan een periode die voor schoolleiders en leerkrachten soms heftig en emotioneel is geweest. Bij een minder ernstig incident kan evaluatie zorgen voor verbetering en alertheid. Ook ouders kunnen een rol hebben in dit proces.

Vier voordelen van evaluatie:

1. Dat de school het beleid en de visie aanpast, om iets dergelijks in de toekomst te voorkomen.
2. Dat de gemaakte afspraken of regels worden verankerd in preventief beleid.
3. Dat duidelijk wordt dat er nog losse eindjes zijn die afgerond moeten worden.
4. Dat er preventief structurele aandacht komt voor het thema seksualiteit en seksueel integer handelen.

Politie

Er zijn situaties waarin de school samen kan – of zelfs moet – werken met andere partijen, zoals de politie. Niet alleen bij mogelijke strafbare feiten. Ook in de preventieve sfeer kunnen school en politie veel voor elkaar betekenen. Bijvoorbeeld op het gebied van (signaleren van) ronselen door loverboys, sexting of sextortion. Zorg daarom als school voor een goede relatie met de contactpersoon bij de politie.

Meer informatie over de politie als partner, ook bij incidenten, vind je op de pagina ‘Politie als partner in schoolveiligheidArtikel: ‘Politie als partner in schoolveiligheid’‘.

Communiceren met ouders

De zwaarte van het incident bepaalt de manier van communiceren met ouders/verzorgers. De school kan contact opnemen met alleen de ouders van de betrokken leerling(en), met de ouders van de betrokken klas óf met de ouders van alle leerlingen (niet betrokken ouders). Het vertrouwen van ouders in de school is een voorwaarde om het incident in goede banen te leiden. Duidelijke, tijdige en frequente communicatie zorgen dat ouders het vertrouwen in de school behouden.

Ouders willen vaak geïnformeerd worden over het precieze verloop van het incident. Ervaring leert dat het in bijna alle gevallen onmogelijk is om een feitelijke gebeurtenis te achterhalen. Tegelijkertijd zorgt de Wet Bescherming Persoonsgegevens ervoor dat elk individu beschermd dient te worden omtrent zijn uitspraken en gedragingen. Dit leidt soms tot grote frustratie van betrokken ouders.

Bij ernstige incidenten kan de school overwegen om een ouderavond te organiseren, samen met vertegenwoordigers van GGD, CJG/wijkteam en politie. Er moet dan voldoende informatie te geven zijn over wat er gebeurd is en wat de school heeft gedaan in reactie hierop. Hoewel een ouderavond voor veel scholen een bekende activiteit is, past hier een zorgvuldige overweging. De vertrouwensinspectie waarschuwt voor het risico van escalatie.

Overschrijdend gedrag tussen leerlingen

Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag van kinderen onder de 12 jaar wordt geen jeugdstrafrecht toegepast, zodat ook geen officiële aangifte kan worden gedaan. Een melding doen kan soms wel.

Jongeren tussen de 12 en 18 jaar kunnen volgens het jeugdstrafrecht een taakstraf of jeugddetentie krijgen. Jongeren tussen 12 tot 18 jaar die een strafbaar feit hebben gepleegd, kunnen in aanmerking komen voor een verwijzing naar Halt. Dit heet een Halt-straf of Halt-afdoening. De Halt-straf geeft jongeren de kans hun fout recht te zetten.

Overschrijdend gedrag tussen medewerkers

Bescherming

De ArbowetSeksuele intimidatie in de Arbowet verplicht werkgevers om werknemers te beschermen tegen seksuele intimidatie.

Meer over de ArbowetIn de Arbowet valt dit onder psychosociale arbeidsbelasting. De werkgever is verplicht hierop actief beleid te voeren. Seksuele intimidatie dient opgenomen te worden in de risico-inventarisatie. Bovendien moet de werkgever een plan van aanpak ontwikkelen, preventieve maatregelen nemen en zorgen dat werknemers die er last van hebben adequate hulp krijgen.

Lees verder bij het Arboportaal

Klacht of advies

Als je advies wilt krijgen of een klacht wilt indienen, kun je bij de vertrouwenspersoon van de school terecht. Deze gaat vertrouwelijk om met wat je vertelt en zal je werkgever wijzen op de eisen die de Arbowet stelt.

In het geval van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen schoolmedewerkers kunnen drie routes worden belopen, die eventueel kunnen eindigen bij de KlachtencommisieKlachtencommissie Onderwijs.

Meer over deze drie routesDeze drie routes zijn:
1. interne klachtbehandeling, op het niveau van school of bestuur,
2. mediation,
3. een formele procedure bij de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs.
Het is van belang om gehoor te geven aan de wensen en de aangedragen oplossingen van het slachtoffer. Daarom wordt vaak voor de eerste route gekozen. Voor route 2 moeten beide ‘partijen’ (dader en slachtoffer) toestemming geven (en dus overtuigd zijn dat door dit traject in te gaan een oplossing in het verschiet ligt). Wanneer beide routes geen effect sorteren, dan is de enige optie dat het slachtoffer een formele klacht indient bij de Klachtencommissie.”

Aanranding of verkrachting

Als het om aanranding of verkrachting gaat, kan aangifte gedaan worden bij de politie. In dat geval geldt de strafwet. Het strafrecht is niet van toepassing op bijvoorbeeld seksueel getinte opmerkingen of een medewerker die onverholen naar de borsten van zijn/haar collega staart. In die gevallen is de Arbowet van toepassing.

Overschrijding medewerker – leerling

Wat is een zedendelict?

Bij strafbare vormen van seksueel overschrijdend gedrag wordt gesproken van een zedendelict. Wat daar precies onder valt, staat in het Wetboek van Strafrecht. De artikelen die van toepassing kunnen zijn op zedendelicten in het onderwijs staan vermeld in de folder ‘Grenzen aan gedrag’.Folder ‘Grenzen aan gedrag’

Artikel 249 van het Wetboek van Strafrecht is een belangrijke toevoeging op de onderwijswetgeving van 1999, die stelt dat ontuchtige handelingen door een schoolmedewerker jegens een leerling strafbaar zijn. Deze wet legt de nadruk niet op de leeftijd van de leerling, maar op de afhankelijkheidsrelatie die tussen een leerling en zijn of haar docent (altijd) bestaat en die niet aan leeftijd is gebonden.

Meldplicht

Elke schoolmedewerker heeft een meldplichtArtikel ‘Meldcode en Meldplicht’ aan het bevoegd gezag bij een vermoeden van een zedenmisdrijf tussen een medewerker van de onderwijsinstelling en een minderjarige leerling (jonger dan 18 jaar). Het bevoegd gezag is vervolgens verplicht om in overleg te treden met de vertrouwensinspecteur. Als deze concludeert dat er sprake is van een ‘redelijk vermoeden’, zal de school aangifte doen. Voordat het bestuur overgaat tot aangifte, informeert het bestuur de betreffende leerling, zijn of haar ouders en de aangeklaagde.

Op de website van de Inspectie vind je de alles over de MOA-plicht – de wettelijk verplichte stappen – en over de taak en rol van de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs hierbij. Onderstaand schema wordt daar volledig uitgelegd.