Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Misschien ben je als school goed voorbereid op incidenten en calamiteiten. Maar als het gebeurt kan het je toch overvallen, zeker als de media ineens voor de poorten van de school staan. Ze voelen als een ‘vijand’ in deze vervelende situatie, maar met de juiste tools en handvatten voor een goed mediabeleid sta je als school sterk in je schoenen.
Dit artikel geeft schoolleiders en -bestuurders handreikingen voor het omgaan met de media bij incidenten. Aan de hand van aandachtspunten kun je aan de slag met het vaststellen van een mediabeleid.
Veel scholen zien de media liever niet aan de poort van school. Toch is het tegenwoordig haast onmogelijk een incident ‘binnenshuis’ te houden. Via sociale media verspreidt nieuws over een gebeurtenis op school zich razendsnel. Juist door je afzijdig te houden van de media neemt het risico toe dat informatie via andere kanalen bij de media terecht komt. Via ouders, leerlingen of sociale media is de kans groot op onjuiste informatie of verspreiding van geruchten. Dit kan schadelijk zijn voor de betrokkenen bij het incident en het imago van de school . We horen dit geregeld als scholen onze helpdesk bellen:
“Op een basisschool waar een incident plaatsvond rond grensoverschrijdend seksueel gedrag tussen twee kleuters liepen de emoties lopen hoog op. Sommige ouders wilden dat het ‘dadertje’ van school ging. Ontevreden over de aanpak van school stapten ze naar de pers.” Bron: Helpdesk School & Veiligheid
“Op een basisschool waar een incident plaatsvond rond grensoverschrijdend seksueel gedrag tussen twee kleuters liepen de emoties lopen hoog op. Sommige ouders wilden dat het ‘dadertje’ van school ging. Ontevreden over de aanpak van school stapten ze naar de pers.”
Bron: Helpdesk School & Veiligheid
Je afzijdig houden van de media en hen beschouwen als vijand is vaak niet de beste oplossing. Samenwerking zoeken met journalisten helpt beide partijen, je hebt als school op deze manier meer invloed op de berichtgeving. Het mediabeleid een onderdeel maken van het crisismanagement is daarom een must!
“Dat de pers voor de deur staat, heeft veel impact op collega’s en met name op leerlingen die een microfoon onder hun neus geduwd krijgen. Daar hebben wij ze over geïnformeerd. Op onze socialemediakanalen werd ongelofelijk veel rotzooi geplaats. We hebben Instagram en Facebook tijdelijk afgesloten.” Bron: Majewski in het VO-magazine (2021)
Het is raadzaam om afspraken over het omgaan met de media bij incidenten op papier te zetten. Dit kan als onderdeel van crisismanagement bij Calamiteiten). Als een incident de school treft, en het omgaan met de media goed is georganiseerd, kan de aandacht uitgaan naar de belangrijke zaken. Zoals het herstellen van de veiligheid en rust en het dagelijkse reilen en zeilen op de onderwijsinstelling. Een goede voorbereiding kan voorkomen dat een zaak escaleert. Als de school stevig in de schoenen staat, kordaat optreedt en dit naar buiten toe laat zien is de kans op negatieve beeldvorming in de media een stuk kleiner.
Aan de hand van onderstaande aandachtspunten kun je aan de slag met het vaststellen van een mediabeleid voor jouw school.
Informeer de media altijd op eigen initiatief. Doe dit zo snel mogelijk, het liefst dezelfde dag nog. Stel wel eerst het personeel en/of de leerlingen op de hoogte. Vergeet hierin ook de ouders niet, verstrek informatie aan hen vóór of gelijktijdig met de media.
Maak afspraken met personeel, leerlingen en ouders over het te woord staan van de media en ook de verspreiding van informatie via sociale media. Laat aan hen weten wie de woordvoerder is, zodat iedereen weet naar wie ze door moeten verwijzen als ze zelf vragen krijgen. Ouders zijn boos, angstig of verdrietig en willen graag hun verhaal kwijt. Leerlingen vinden het aan de andere kant juist heel interessant om in beeld te komen zodra er camera’s verschijnen. De consequenties van dit gedrag en het doen van uitspraken zijn voor beide groepen niet altijd te overzien. Daarom is het belangrijk om afspraken te maken met journalisten over met wie er gesproken mag worden en op welke plekken gefilmd mag worden. Stel duidelijke kaders: geen leerlingen interviewen, niet op het schoolplein of in het gebouw filmen. Spreek af dat de school de artikelen en video’s voor publicatie of uitzending te zien krijgt.
Ouders van leerlingen van een middelbare school deden hun verhaal bij SBS6 om andere leerlingen en leraren te behoeden voor een medewerker van school. Bron: Helpdesk School & Veiligheid
Ouders van leerlingen van een middelbare school deden hun verhaal bij SBS6 om andere leerlingen en leraren te behoeden voor een medewerker van school.
Benoem één persoon op school die het woord voert naar de pers. Dat hoeft niet per se een schoolleider of -bestuurder te zijn. Het moet wel iemand zijn die informatie goed kan verwoorden. Bereid het gesprek of interview met meerdere personen voor. Zorg dat naast de woordvoerder altijd nog iemand van de schoolorganisatie bij het gesprek/een interview aanwezig is om mee te luisteren en na afloop te evalueren. Bij ernstige incidenten kan de school ook altijd verwijzen naar de woordvoerder van de politie die de zaak in behandeling heeft.
In overleg met de politie en als het passend is bij het incident, stel dan journalisten een persconferentie in het vooruitzicht en maak de datum en plaats bekend. Houd de persconferentie op een locatie buiten de school. Laat journalisten in geen geval aanwezig zijn op de informatiebijeenkomst voor ouders.
Een school kan in de media in een negatief daglicht komen te staan door een incident. Maar dat hoeft niet. Volgens mediadeskundigen biedt een crisis de ruimte om je als school op een juiste manier te positioneren. Open communicatie, zorgvuldig informeren en verantwoordelijkheid nemen zijn noodzakelijk voor het juist ‘afhandelen’ van de crisis, hiermee kan je ook de naam van de school in ere houden.
Durf zeker ook publiekelijk fouten toe te geven en laat zien wat er concreet wordt gedaan om de situatie op te lossen en hoe jullie dit willen voorkomen in de toekomst. Door zichtbaar en daadkrachtig op te treden, ook in de media, laat de school zien de zaak serieus te nemen en dat zij veiligheid hoog in het vaandel heeft staan. Pas tijdens een crisis blijkt of de school haar reputatie als ‘veilige school’ waard is.
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Andere kennisbank artikelen over dit onderwerp.
Veel scholen hebben behoefte aan handreikingen en tips als zij worden geconfronteerd met een ernstige gebeurtenis op school. Daarom kun je bij ingrijpende gebeurtenissen via School & Veiligheid kosteloos een beroep doen op het calamiteitenteam.
Met de Checklist Omgaan met Calamiteiten in het Onderwijs weet iedere onderwijsprofessional hoe te handelen als een calamiteit plaatsvindt in of rond de school.
In de publicatie ‘Als een ramp de school treft’ lees je hoe je moet handelen bij een ramp of calamiteit. In het boek staan ook suggesties voor een draaiboek dat in iedere school voorhanden zou moeten zijn. Deze vijfde, geheel herziene versie, vervangt de eerder uitgegeven publicatie met dezelfde titel van KPC Groep.
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:
