Adviespunt
Een groep schoolmedewerkers zit rond een tafel en bespreekt de implementatie van een nieuwe gedragscode. School en Veiligheid

Voor het onderwijs bestaat geen algemeen geldende gedragsberoepscode. Schoolbesturen dienen zelf een gedragscode vast te stellen waarin wordt aangegeven welk gewenst en professioneel gedrag van medewerkers verwacht wordt. Stichting School & Veiligheid heeft richtlijnen opgesteld die scholen hiervoor kunnen gebruiken. Naast de richtlijnen leggen we hier uit wat een gedragscode is en wat de voorwaarden zijn voor een geslaagde gedragscode.

Wat is een gedragscode?

Een gedragscode is een richtlijn voor een wenselijke en professionele pedagogische beroepshouding wat betreft de omgang met leerlingen, collega’s en ouders. Een gedragscode kan toegepast worden om ongewenst gedrag te voorkomen (preventief) of aan te pakken (curatief). Een gedragscode levert daarmee een bijdrage aan het creëren van een veilig leer- en werkklimaat op school. De Onderwijsinspectie adviseert scholen om die reden om naast algemene gedragsregels voor leerlingen ook een gedragscode voor personeel op te stellen.

Een gedragscode:

  • beschrijft concreet gedrag, zoals seksuele intimidatie, pesten, (lhbt-)discriminatie, racisme,
  • agressie en geweld;
  • helpt medewerkers om de professionele grenzen te bewaken;
  • helpt ongewenst gedrag door medewerkers te voorkomen;
  • maakt het mogelijk elkaar aan te spreken op (signalen van) grensoverschrijdend gedrag;
  • geeft de schoolleiding houvast om grensoverschrijdingen te sanctioneren;
  • is een toetssteen bij klachtbehandeling door de klachtencommissie

Voorwaarden voor een gedragscode

Het hebben van een gedragscode wil nog niet zeggen dat ongewenst gedrag geen kans krijgt, of dat het voor iedereen duidelijk is wat onder professioneel gedrag wordt verstaan. Een gedragscode heeft de meeste kans van slagen als op school aan onderstaande voorwaarden wordt voldaan:

  • Bij elke medewerker is de gedragscode bekend.
  • Elke medewerker leeft de gedragscode na.
  • De gedragscode wordt regelmatig (minimaal 1x per jaar) geëvalueerd.
  • Er heerst een ‘aanspreekcultuur’.
  • Medewerkers zijn zich bewust van hun voorbeeldfunctie.
  • De schoolleiding treedt op tegen grensoverschrijdend gedrag.
  • De schoolleiding neemt klachten over ongewenst gedrag serieus.
  • De school heeft een klachtenprocedure en een vertrouwenspersoon.

Richtlijnen voor het opstellen van een gedragscode voor schoolmedewerkers

In onderstaande richtlijnen heeft Stichting School & Veiligheid geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende functies en beroepsgroepen die er zijn in het onderwijs. Het betreft een algemene richtlijn die de school, indien gewenst, kan toespitsen op een bepaalde groep medewerkers. Het omschreven professioneel gedrag uit dit model kan worden aangepast en aangevuld met onderdelen waar behoefte aan is of waar belang aan wordt gehecht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kleedgedrag, taalgebruik, sociale media of buitenschoolse activiteiten. Daarbij is het van belang om zelf aan te geven:

  • wat het doel is van de gedragscode;
  • voor wie de gedragscode geldt;
  • wanneer de gedragscode geldt;
  • wat de consequentie is van het niet naleven van de gedragscode.

Het is aan te bevelen dat het schoolbestuur de vastgestelde gedragscode opneemt in het veiligheidsplan van de school.

Richtlijnen

  • De medewerker bevordert sociale veiligheid voor zijn/haar leerlingen.
  • De medewerker is zich in alle situaties bewust van zijn/haar voorbeeldfunctie ten opzichte van leerlingen.
  • De medewerker maakt geen misbruik van de afhankelijkheidsrelatie die voortvloeit uit zijn/haar functie.
  • De medewerker spreekt leerlingen, ouders en collega’s aan op ongewenst gedrag.
  • De medewerker behandelt vertrouwelijke informatie als zodanig.
  • De medewerker is bekend met en handelt naar de bestaande protocollen, gemaakte afspraken, wettelijke regelingen en klachtenprocedure.
  • De medewerker zoekt geen privécontact met leerlingen.
  • De medewerker raakt een leerling uitsluitend functioneel aan en houdt daarbij rekening met de grenzen van de leerling.
  • De medewerker vermijdt zo mogelijk een-op-een-situaties met een leerling. Als dit toch nodig is, zorgt hij/zij ervoor dat hij/zij zichtbaar is voor anderen.
  • Online contact van de medewerker met leerlingen en ouders is school-gerelateerd, zakelijk en in correct Nederlands.
  • De medewerker veroorlooft zich geen intimiteiten met een leerling in geschrift, afbeelding, gebaar of aanraking.
  • De medewerker maakt geen seksueel getinte, racistische of discriminerende grappen of opmerkingen.
  • De medewerker zorgt ervoor dat binnen school geen seksueel getinte, racistische of discriminerende affiches, tekeningen of andere artikelen worden opgehangen die kwetsend kunnen zijn.
  • De medewerker pleegt geen seksuele handelingen met leerlingen.
  • De medewerker gaat geen liefdesrelatie met een leerling aan.
  • De medewerker geeft duidelijk zijn/haar professionele grens aan als een leerling aandringt op intimiteit.
  • De medewerker die een vermoeden heeft van een zedenmisdrijf tussen een medewerker van de school en een minderjarige leerling van school meldt dit onmiddellijk bij het bevoegd gezag conform de meldplicht voor personeel.
  • De medewerker die kennis neemt van een strafbaar feit meldt dit direct bij de directie. Voor een overzicht van strafbare feiten, kijk op het kennisbankitem onderaan deze pagina: ‘Aangifte doen binnen het onderwijs’.

Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:

Creëer een sociaal veilige sfeer op school

Blijf op de hoogte

Meld je aan voor onze nieuwsbrief
en ontvang iedere maand actuele informatie
over sociale veiligheid op school.

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.