Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
MBO
Creëer een sociaal veilige sfeer op school
Een goed aangiftebeleid maakt het schoolveiligheidsplan compleet en draagt bij aan de veiligheidsbeleving van medewerkers en leerlingen. Daarnaast zorgt het ervoor dat schoolpersoneel snel en eenduidig handelt op het moment dat het nodig is. In dit artikel lees je welke handelingsmogelijkheden je als onderwijsdirectie hebt. Wanneer doe je aangifte en wanneer niet? En hoe maak je die afweging?
Let op: ouders die aangifte willen doen van een zaak waarbij hun kind is getroffen kunnen daarvoor bij de politie terecht. Ook kunnen ouders contact opnemen met Ouders & Onderwijs voor advisering en meer informatie over eventuele andere mogelijkheden.
In dit artikel komen achtereenvolgens de volgende onderdelen aan bod:
Iedereen die werkt binnen het onderwijs weet dat een veilige omgeving voor leerlingen en personeel van groot belang is om te kunnen leren en werken. Een duidelijk aangiftebeleid draagt daaraan bij. Leerlingen en personeel voelen zich veiliger als duidelijk is vastgelegd waar de grenzen liggen en wat er gebeurt als iemand deze overschrijdt.
Een goed aangiftebeleid zorgt ook voor objectiviteit. Soms vindt er een incident plaats dat zo ernstig is dat je aangifte moet doen. Op die momenten moet het voor iedereen duidelijk zijn dat die acties volgen uit het veiligheidsbeleid van de school en dat het niet gaat om persoonlijke overwegingen.
Iedere onderwijsinstelling heeft een veiligheidsplan waarin staat omschreven hoe de school de sociale veiligheid waarborgt. Het aangiftebeleid maakt daar deel van uit. Het schoolbestuur draagt zorg voor de ontwikkeling van dit beleid; de schooldirectie is verantwoordelijk voor de uitvoering ervan.
Het is niet altijd eenvoudig om te bepalen welke incidenten de school zelf kan oplossen en van welke incidenten aangifte gedaan kan of moet worden. Dit heeft te maken met de specifieke onderwijscontext: het gaat immers om kinderen en jongeren. Het opzoeken van grenzen en het maken van verkeerde keuzes horen bij het opgroeien.
Voorbeelden van strafbare feiten zijn onder meer: Fysiek geweld, discriminatie, seksuele intimidatie en misbruik, vernieling, wapenbezit en drugs. Lees meer hierover in hoofdstuk 3: Wat zijn strafbare feiten? en hoofdstuk 5: Moet je aangifte doen of niet?
Bij een strafbaar feit op school, zijn er verschillende mensen die aangifte kunnen doen:
In dit hoofdstuk las je waarom een duidelijk aangiftebeleid nodig is, wanneer je aangifte kunt doen, en wie er aangifte kan doen. Maar hoe zet je een goed aangiftebeleid op? Deze tips en aandachtspunten helpen je op weg.
Leraren weten in de meeste gevallen vanuit hun pedagogische handelen hoe met incidenten om te gaan. Maar soms overschrijdt een incident de geldende normen binnen de school. Wat doe je dan?
Het doen van aangifte kan een duidelijk signaal afgeven, zowel tegenover de dader als tegenover de gehele schoolgemeenschap. Hiermee trekt de schooldirectie een grens die op dat moment van belang is voor de veiligheid en de veiligheidsbeléving van leerlingen en medewerkers.
Los van het eventueel doen van aangifte, moet er binnen de school aandacht zijn voor het omgaan met dader(s) en slachtoffer(s). In het aangiftebeleid van school kun je vastleggen in welke situaties de directie/werkgever aangifte doet, en welke aandacht zij besteedt aan dader én slachtoffer. Zo is voor iedereen duidelijk waar de grenzen liggen en wat er gebeurt als iemand een grens wordt overschrijdt.
“Leraren weten in de meeste gevallen vanuit hun pedagogische handelen hoe met incidenten om te gaan. Maar wat doe je bij incidenten die normen overschrijden?”
Als een incident plaatsvindt, moeten onderwijsprofessionals dat melden bij de schooldirectie. Die is verantwoordelijk voor de uitvoering van het aangiftebeleid dat door het schoolbestuur is ontwikkeld. Na het doen van de melding, moet de directie/werkgever zorgen voor (minimaal) de onderstaande zaken:
Het is aan de directie/werkgever om af te spreken wie welke van deze taken voor zijn rekening neemt.
Je kunt alleen aangifte doen bij het (het vermoeden van) een strafbaar feit. Maar wat zijn strafbare feiten die op school kunnen plaatsvinden? Dat is niet altijd eenvoudig, zeker niet op school. Je hebt te maken met kinderen en jongeren, die zich nog ontwikkelen. Het opzoeken van grenzen en het maken van verkeerde keuzes horen bij het opgroeien.
Hieronder noemen wij een aantal situaties waarvan je aangifte kunt doen. Deze lijst is niet volledig; het geeft een beeld. Neem bij twijfel contact op met de politie.
Het stroomschema leidt je door de keuzes die je achtereenvolgens tegenkomt als je overweegt aangifte te doen van een incident op school. Heb je besloten aangifte te doen, dan kunnen verschillende partijen dat doen – afhankelijk van de situatie en het aangiftebeleid van de school. Onder het stroomschema zelf lichten wij in hoofdstuk 5 de verschillende onderdelen uit het stroomschema toe.
Wanneer doe je als directie/werkgever aangifte en wanneer niet? Dat verschilt per situatie en per incident.
Het incident is niet strafbaar Als het incident niet strafbaar is, kun je geen aangifte doen. Wél kun je ervoor kiezen om een melding te maken bij de politie. De politie stelt dan geen onderzoek in, maar registreert het incident wel. Dat draagt bij aan de veiligheid omdat:
Bovendien is het ook bij een melding mogelijk dat de politie de verdachte aanspreekt op zijn of haar gedrag. Zowel het slachtoffer, de directie/werkgever of een willekeurige collega kan de melding doen.
Het incident is strafbaar Bij een strafbaar feit, kan men aangifte doen. Wie dat doet, hangt af van de situatie. Als de school zelf getroffen is – bijvoorbeeld wanneer eigendommen van de school vernield of gestolen zijn – dan kan de directie/werkgever aangifte doen als getroffene. Wat je dan moet doen, staat in hoofdstuk 7, procedure 1.
Als een personeelslid of leerling is getroffen, zijn er verschillende opties: de directie/werkgever kan aangifte doen als betrokkene (zie hoofdstuk 7, procedure 2), de getroffene zelf kan aangifte doen (zie hoofdstuk 7, procedure 3) of de directie/werkgever kan námens het personeelslid aangifte doen (zie hoofdstuk 7, procedure 4). Let op: bij (het vermoeden van) een zedendelict tussen een medewerker van de school en een minderjarige leerling is directie/werkgever verplicht om aangifte te doen. Lees meer over Communicatie na seksueel grensoverschrijdend gedrag door een schoolmedewerker. Meer over het doen van aangifte staat in het volgende hoofdstuk.
Je twijfelt of het incident strafbaar is of niet Als je twijfelt of een incident strafbaar is, neem dan contact op met de politie. Leg de situatie voor en overleg over hoe je het beste kunt handelen. Je kunt de politie ook vragen om navraag te doen bij de (hulp)officier van politie over de strafbaarheid van het incident.
Verzamel zoveel mogelijk informatie over het incident, zodat politie, officier van justitie en rechter zich een goed beeld kunnen vormen van de gebeurtenissen. De 7 w’s vormen hiervoor een goede leidraad:
TIP: Denk bij het verzamelen van informatie ook aan prints (screenshots computer), foto’s (bijvoorbeeld van de vernieling of van het letsel van het slachtoffer), camerabeelden en de verklaring van een arts of een getuige.
Je kunt op drie manieren aangifte doen bij de politie: op het bureau, telefonisch of via internet. Niet elke manier van aangifte doen, is geschikt voor elk strafbaar feit. Dat heeft vooral te maken met de ernst van het feit.
Laat weten dat de aangifte een publieke zaak betreft Bij geweld en agressie tegen functionarissen met een publieke taak – dus ook onderwijspersoneel – krijgt de opsporing en vervolging van daders een hoge prioriteit. Het is dus van belang dat de politie weet dat je een publieke taak uitoefent. Zorg dat het in de aangifte wordt vermeld/aangevinkt.
Bepaal welke gegevens van de getroffene je laat opnemen in het dossier Als een personeelslid aangifte doet als getroffene, kan hij ervoor kiezen het adres van de onderwijsinstelling op te geven in plaats van het eigen woonadres. Zijn privéadres blijft dan uit het dossier, zodat de (vertegenwoordiging van de) verdachte dit niet te weten komt.
Anonieme aangifte Daarnaast hebben medewerkers met een publieke taak die slachtoffer of getuige zijn van een geweldincident tegenwoordig ook de mogelijkheid om anoniem aangifte te doen. Dat heet ‘aangifte onder nummer’. In dat geval is de naam van degene die aangifte doet, vervangen door een uniek nummer. Ook de adresgegevens worden dan niet vermeld.
Ouders die aangifte willen doen van een zaak waarbij hun kind is getroffen, verwijzen wij graag naar de politie. De tekst hieronder is bedoeld voor onderwijspersoneel dat aangifte wil doen als getroffene.
Dit artikel is gekoppeld aan de volgende thema’s
Andere kennisbank artikelen over dit onderwerp.
Wat is het verschil tussen de Meldcode en de Meldplicht? Wanneer geldt de Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld en wanneer de Meldplicht bij seksuele intimidatie en seksueel misbruik in het onderwijs? Wij lichten het toe. Ook kun je onze folder downloaden met duidelijke uitleg, met een versie voor het po en een versie voor het vo/mbo.
Deze digitale folder biedt informatie over seksuele relaties en handelingen tussen onderwijspersoneel en leerlingen/studenten. Wat zijn de wettelijke kaders. En wat zijn de beleidsacties om dit te voorkomen?
Schoolveiligheid is primair een zaak van de school zelf. Dat betekent niet dat de school er helemaal alleen voor staat. Er zijn zaken waarbij de school samen kan of zelfs moet werken met de politie. In dit artikel zetten wij de belangrijkste zaken voor een goede samenwerking tussen school en politie op een rij.
Controleer je als schoolleiding op bezit en gebruik van alcohol, drugs en wapens? En zo ja: hoe? Mag je kluisjescontroles houden? Zorg voor actuele draaiboeken en protocollen.
Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door: