Krachtig en uitdagend: samen met ouders werken aan seksuele integriteit

Kinderen hebben behoefte aan informatie

De seksuele ontwikkeling begint al voor de geboorte. Het is dan ook meer dan normaal dat leerlingen op de basisschool hiermee bezig zijn, weliswaar anders dan volwassenen. Geen gekke gedachte dus dat je als leerkracht aandacht wil besteden aan dit thema. Maar ook niet gek dat je misschien spanning voelt om hier iets mee te doen. De verscheidenheid in je klas over hoe kinderen denken over seksualiteit en de normen en waarden die ze vanuit huis meekrijgen, maken het soms niet eenvoudiger. Toch hebben kinderen vragen en behoefte aan uitleg. Hoe pak je dit aan? En hoe blijf je daarin in verbinding met hun ouders?

Een vorm van burgerschap

Onlangs sprak ik met Saar, bovenbouw leerkracht in het primair onderwijs: “Ik spreek zeker weleens over seksualiteit. Bijvoorbeeld over: hoe voelt het om verliefd te zijn, hoe geef je wensen en grenzen aan, maar ook ‘wat is porno?’. Het is belangrijk om de leerlingen mee te geven hoe ze respectvol met elkaar kunnen omgaan en hoe ze elkaars normen en waarden kunnen respecteren”.

Naar aanleiding van de situatie rondom The Voice merkte Saar hoe belangrijk het is om hier met elkaar over te praten. Zij schetst daarmee hoe werken aan seksuele integriteit een onderdeel is van burgerschap. Deze basiswaarden van respectvol omgaan met elkaar, zijn een belangrijke voorwaarde voor een sociaal veilige sfeer in de klas en school – en daarmee ook voor een plezierige en veilige seksuele ontwikkeling.

Verbinding zoeken met ouders

Ik vroeg haar hoe zij bij het werken aan seksuele integriteit de verbinding opzoekt met ouders. “Zodra we echt een les over seksualiteit gaan geven, of als de Week van de Lentekriebels eraan komt, informeren we de ouders via een brief. Deze brief beschrijft uitgebreid wat er aan bod gaat komen, zo zijn de ouders zelf ook voorbereid.”

Het samenspel voorbereiden klinkt in mijn oren als een mooi en transparant uitgangspunt van een school. Een gedragen visie, bijvoorbeeld over hoe je communiceert met ouders, kan namelijk bijdragen aan sociale veiligheid en ruimte voor het werken aan seksuele integriteit.

Onverwachte momenten

Situaties in de klas, die raken aan seksualiteit, zijn niet altijd voorspelbaar. Je kunt dus niet alles met ouders voorbereiden. Zo vertelde Saar mij over een leerling die bij meerdere meisjes de billen aanraakte. “Ik ben na die situatie met alle betrokken ouders in gesprek gegaan over wat er gebeurde en hoe we dit hebben besproken in de klas”. Een andere situatie waar Saar over vertelde ging over een leerling die haar in de klas een onverwachte vraag stelde: “Ineens vroeg hij: Ik heb van een oudere vriend gehoord dat je het ook anaal kunt doen.” Ietwat overrompeld besloot Saar het gesprek niet uit de weg te gaan en deze vraag als moment te pakken om te werken aan seksuele integriteit, door te benoemen dat er inderdaad meerdere manieren zijn om seks te kunnen hebben. Om een veilige sfeer in de klas te waarborgen, besloot ze de vraag algemeen te beantwoorden, en het vervolgens hierbij te laten: “Niet elke leerling is al toe aan zo’n gesprek”.

“Maar andere kinderen kwamen hier natuurlijk ook mee thuis, en daar waren niet alle ouders even blij mee. Achteraf was dit een leermoment voor mij. Ik heb aan de ouders meegegeven hoe ik de situatie in dat moment heb aangepakt, maar ook dat ik hen in het vervolg zal mailen nadat zo’n gesprek is ontstaan.” Sindsdien maken ze op school gebruik van een vragenbox waar leerlingen vragen in kunnen stoppen; zo kan Saar zichzelf en de ouders beter voorbereiden.

Het is eigenlijk zo simpel..

Door te bedenken hoeveel invloed de omgeving op het kind heeft, is het dus logisch dat het samenspel tussen ouders en de school van cruciaal belang is bij de ontwikkeling van leerlingen. Wij, volwassenen, kunnen het goede voorbeeld geven in wat seksueel integer is. We kunnen beginnen bij bewust, respectvol en verantwoordelijk om te gaan met onszelf en de ander, om zo met elkaar te bewegen tussen ieders normen en waarden. Eigenlijk zoals we onze leerlingen ook willen meegeven. Simpel.

• Verder werken aan seksuele integriteit in de klas? De tips in deze Pedagogische wegwijzers (po) helpen je verder.
• Deze tips oefenen en er met collega’s over sparren, doe je via de gratis professionaliseringstool De Kijkroute (po). Er is ook een Kijkroute voor het vo.
• School & Veiligheid en Rutgers ontwikkelden een gratis e-learning om je te ondersteunen bij het werken aan het thema gezonde relaties & seksualiteit. In acht modules komt een breed scala aan onderwerpen aan bod. Er zijn aparte e-learnings voor po en vo.