Ronselpraktijken rond scholen

Uit het zicht

De VolkskrantDe Volkskrant: ‘Jongeren geronseld voor prostitutie of drugshandel’ wees in juni 2017 op de ernst van ronselpraktijken op en rond het schoolplein. Er zijn nog geen duidelijke cijfers over de inhoud en omvang hiervan, maar er is voldoende aanleiding om alert te zijn. Veel van de ronselpraktijken voltrekken zich buiten de directe waarneming van het onderwijspersoneel. Studenten worden opgewacht op of rond het schoolplein, buiten het toezicht van de school. Maar als ze de kans krijgen, komen ronselaars ook de school binnen. Hoe groter de anonimiteit in en rond een onderwijslocatie, hoe makkelijker het is om binnen te komen en potentiële slachtoffers te benaderen. De communicatie van ronselaars verloopt bovendien via het internet.

Controleer en informeer preventief

Preventie bestaat voor een belangrijk deel uit het minimaliseren van de anonimiteit in de school en de directe omgeving daarvan. Op grote mbo-locaties is dat soms lastig, zeker wanneer er geen toegangscontrole is. Dit risico neemt momenteel toe omdat controles steeds vaker worden afgeschaft. Het is daarom goed om duidelijke afspraken te maken:

• Zorg voor actief toezicht op het schoolplein en in de omgeving van de school.
• Maak afspraken over het surveillancegebied.
• Signaleer opmerkelijke gedrag in aanwezigheid van ‘onbekenden’ en maak contact met die onbekenden.
• Deel vermoedens van criminele contacten met collega’s binnen de school. Zorg voor een overlegstructuur waarbinnen duidelijk is welke collega’s dat zijn.

Wanneer overwogen wordt om toegangscontrole af te schaffen, dan is het van belang om tegelijkertijd maatregelen te nemen waardoor iedereen herkend wordt die de school binnenkomt.

• Preventie zit ook in aandacht binnen het onderwijsaanbod voor het risico van ronselaars en hun manier van werken.
• Besteed in lessen burgerschap en maatschappijleer aandacht aan het inschatten van betrouwbaarheid en een kritische houding bij ‘te mooi om waar te zijn’.
• Besteed in lessen burgerschap en maatschappijleer aandacht aan ronselpraktijken.
• Schakel externe deskundigen en ervaringsdeskundigen in bij deze lessen. Zie:  StopLoverboysNU.

Signaleren van ongewenst gedrag

De pedagogische verantwoordelijkheid van de school stopt niet bij de uitgang van de klas of de voordeur van de school. Van scholen mag worden verwacht dat ze beschikken over (proportionele) deskundigheid in het signaleren van ongewenst gedrag in de schoolomgeving. Het delen van signalen met relevante partners hoort daarbij. De primaire taak van de school is goed onderwijs. Daarnaast hebben alle medewerkers de plicht om (net als iedere burger) te signaleren en te reageren wanneer er sprake is van dreiging voor personen of de maatschappij.

• Bespreek in het team hoe om te gaan met signalen van dreiging rond specifieke studenten of de maatschappij in brede zin.
• Controleer of de bestaande afspraken over opschalen bij ongewenst gedrag ook in deze situatie volstaan.
• Maak aan iedereen binnen de school die ermee te maken heeft duidelijk, dat in het geval van dreiging rond een persoon (in juridische taal wanneer een vitaal belang van betrokkene in het geding is) persoonsgegevens gedeeld mogen worden met relevante partijen. Binnen de privacywetgeving is hier ruimte voor.
• Communiceer zorgvuldig met partnerorganisaties als het over specifieke studenten gaat. Een onterechte beschuldiging kan grote schade veroorzaken in de relatie studenten-ouders en school.
• Neem tijdig contact op met de contactpersoon bij de politie. Als er nog geen vaste contactpersoon is, regel dat dan op korte termijn. Zie voor meer informatie: Politie als partner in schoolveiligheid.
• De politie kan de ongewenste bezoekers bekeuren (in verband met overtreding van het toegangsverbod of lokaalvredebreuk) en volgens verwijderen.
• Vanuit de school kan een melding gemaakt worden van het vermoeden dat een student in handen is gevallen van een loverboy. Als blijkt dat er voldoende (aantoonbare) bewijzen zijn, kan de politie op basis van deze melding overgaan tot ambtshalve vervolging.
• Doorgaans is er (nog) geen sprake van een ‘vastgesteld strafbaar feit’ maar slechts een vermoeden van. Over samenwerking met de politie bij vermoedens van een bedreigende situatie zie: infoblad Samenwerking met politie bij vemoedens bedreigende situaties.

Blijf in contact met de student

De student zelf is waarschijnlijk het beste aangrijpingspunt om als school actie te ondernemen. Wees alert op veranderingen in gedrag, merk afwezigheid op, trek de reden van afwezigheid na, toon interesse en maak contact. Het zijn allemaal instrumenten om een student die ‘in de knel’ dreigt te komen te bereiken en mogelijk te helpen. Gebruik deze mogelijkheden, zeker als er sprake is van meerdere signalen uit verschillende hoeken.

• Ga in gesprek met de student als je een ‘niet pluis gevoel’ hebt.
• Bespreek met deze student wat je hebt gezien en welke vraagtekens dat oproept.
• Toon interesse en betrokkenheid en blijf ver van beschuldigingen (hoe impliciet ook).
• Toegeven dat je gechanteerd wordt draagt een enorm risico in zich. Het zal dus vaak tijd kosten voordat het werkelijke verhaal op tafel komt. Neem dus de tijd.
• Leg de verbinding met de zorgstructuur. Bijvoorbeeld door te checken of een student ook al besproken is in het Zorg en Adviesteam (ZAT).
• Leg de reden van bespreking in het ZAT vast in het begeleidingsdossier.

Ouderbetrokkenheid

Ouders kunnen een belangrijke rol spelen bij het terugdringen en aanpakken van (be)dreiging. Studenten vertellen soms thuis wat ze zien op school en welke vermoedens ze hebben. Wanneer ouders de weg naar school weten te vinden om dergelijke signalen te delen, dan nemen de signaleringsmogelijkheden en de kansen voor begeleiding toe. In dit kader moet niet gedacht worden aan een soort ‘kliklijn’. De signalen moeten geanonimiseerd gedeeld kunnen worden. De school moet die signalen dan matchen met andere signalen.

• Maak ouders duidelijk waar en wanneer ze terecht kunnen met signalen over illegale praktijken op en rond de school.
• Schep gelegenheid om met ouders van gedachten te wisselen over het schoolbeleid rond verschillende ‘gevoelige’ thema’s zoals drugsgebruik, ronselpraktijken en sexting.
• Maak voor ouders en studenten transparant (in de schoolgids of op de website) hoe en wanneer de school samenwerkt met partijen in de zorg en politie/justitie.