Wetgeving actief burgerschap en sociale cohesie - po

Artikel 8, derde lid en lid 3a van de Wet op het primair onderwijs (WPO)

In de onderwijswet voor primair onderwijs staat expliciet vermeld dat scholen verplicht zijn aandacht te besteden aan burgerschap. De precieze wettekst luidt als volgt:

3. Het onderwijs bevordert actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze, waarbij het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar richt op:

a) Het bijbrengen van respect voor en kennis van basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
b) het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de Nederlandse democratische samenleving; en
c) het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid alsmede de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.

3a. Het bevoegd gezag draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met de waarden, bedoeld in het derde lid, onderdeel a, creëert een omgeving waarin leerlingen worden gestimuleerd actief te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden en draagt voorts zorg voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht de in het derde lid, onder c, genoemde verschillen.

Momenteel geldende kerndoelen

De manier waarop scholen invulling hieraan geven, wordt aan de scholen zelf overgelaten. De kerndoelen geven handvatten op welke manier dit vorm zou kunnen krijgen.

Kerndoelen die direct of indirect over burgerschap gaan, zijn in het basisonderwijs ondergebracht bij het leergebied ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’. In dit leergebied oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. De huidige kerndoelen voor burgerschap zijn:

• Kerndoel 36: De leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staatsinrichting en de rol van de burger.
• Kerndoel 37: De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen.
• Kerndoel 38: De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit.

Andere kerndoelen die in verband kunnen worden gebracht met burgerschap zijn kerndoelen 34, 35, 39,47 en 53. Buiten het leergebied OJW zijn er ook kerndoelen Nederlandse Taal die relevant zijn, waar aandacht is voor discussie, informeren en mediawijsheid. Dit zijn kerndoelen 3, 6, 7 en 8. Daarnaast kent het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie ook een kerndoel dat in relatie kan worden gebracht met burgerschap, namelijk kerndoel 56.

Curriculumherziening: actualisatie kerndoelen

Momenteel werkt Stichting LeerplanOntwikkeling (SLO) aan de curriculumherziening. De bovenstaande kerndoelen dateren van 2006 en zijn toe aan een actualisatie. In de toekomst zal burgerschap als apart leergebied worden toegevoegd (en is zij niet langer enkel ondergebracht in andere leergebieden). 

Inmiddels zijn de conceptkerndoelen hiervan opgeleverd. Deze worden momenteel beproefd op bruikbaarheid in de onderwijspraktijk.  Meer informatie over deze conceptversies vind je hier. Het conceptkerndoelenboekje is hier te downloaden.