De Gouden en Zilveren Weken

De Gouden Weken

De eerste weken van het schooljaar – de Gouden WekenLees meer over de Gouden Weken in het gelijknamige boek van Boaz Bijleveld – zijn bepalend voor het creëren van een fijne sfeer in de groep. Leerlingen verkennen elkaar, de leraar en de regels. In deze periode worden de normen en waarden van een groep bepaald. De leraar speelt in deze fase een belangrijke rol. Hoe maak je nu samen met kinderen een goede start van het schooljaar? En hoe stimuleer je een positieve groepsvorming waar je een jaar lang plezier van hebt?

Groepsfases en groepsdynamiek

Welke fases een groep doorloopt en wat jouw rol daarin is, lees je in ons artikel Groepsdynamica in de klas. Je krijgt hierin een korte uitleg over de fases bij het vormen van een groep. Ook leer je hoe groepsprocessen werken en hoe je deze als leraar kunt beïnvloeden. Daarnaast leer je hoe de fases elkaar beïnvloeden en wat er gebeurt als je wel of niet ingrijpt.

Week Tegen Pesten

De Week Tegen Pesten helpt scholen aan het begin van het schooljaar om te werken aan een gezellige en veilige groep waar pesten niet nodig is. Ieder jaar organiseert Stichting School & Veiligheid deze week in september voor scholen in het primair-, en voortgezet onderwijs én het middelbaar beroepsonderwijs. Doe ook mee! Ga naar www.weektegenpesten.nl voor informatie en inspiratie over het thema, de activiteiten, gratis (les)materialen en hoe je mee kunt doen.

De Zilveren Weken

Na elke vakantie doorloopt een groep bepaalde fasen in het proces van groepsvorming. De periode na de kerstvakantie is de Zilveren Weken. De Zilveren Weken zijn bij uitstek geschikt om met elkaar stil te staan bij de sfeer en dynamiek in de groep. Met name de fase van storming kan in deze periode weer zorgen voor onrust in de groep. Hoewel groepsvorming een continu proces is, bieden De Zilveren Weken een mooie kans om deze storm te benutten. Blik met elkaar terug en kijk vooruit. Zo bepaal je samen opnieuw de norm en werk je aan een fijne en veilige groep.

Algemene tips

• Blik terug en kijk vooruit
  Wat vonden leerlingen fijn in de groep de eerste helft van het schooljaar? Wat vonden ze moeilijk met elkaar? Wat willen ze graag anders de komende periode? Spreek bijvoorbeeld doelen met elkaar af en bespreek hoe een ieder hier aan bij kan dragen.
• Herhaal de klassenafspraken en stel waar nodig bij
  Dit is het moment om de afspraken weer met elkaar onder de loep te nemen en waar nodig bij te stellen. Zijn er afspraken die niet meer nodig zijn of die jullie juist willen toevoegen?
• Aandacht aan het wij-gevoel
  Blijf leerlingen aanspreken op de gezamenlijke verantwoordelijkheid: wij zijn een groep, wij helpen elkaar, wij zorgen voor elkaar. Denk ook aan activiteiten die dit wij-gevoel versterken. Zie suggesties bij de doe-tips.
• Praat met elkaar over ‘jezelf kunnen zijn’
  Hoe meer je jezelf kunt zijn, hoe veiliger je je voelt in de groep. Hoeveel ruimte is er in de klas voor leerlingen om zichzelf te kunnen zijn en om af te mogen wijken van de norm? Denk bijvoorbeeld aan ruimte voor gender- en seksuele diversiteit. Gendi.nl biedt leraren inspiratie, tips en werkvormen.
• Blijf praten met ouders
  Samenwerking met ouders is een continu proces. Neem ouders ook mee de Zilveren Weken in en biedt ook hen ruimte om terug te blikken en vooruit te kijken in het belang van het groepsproces.

We geven je hier ter inspiratie doe-, kijk- en leestips.

In onderstaand filmpje vertellen we meer over de Zilveren Weken:

(Dit filmpje namen wij op in 2020.)

Doe-tips

Aan de slag met lesmaterialen, passend bij de Zilveren Weken.
Maak tijd om met de groep aan de slag te gaan met materialen en oefeningen die bijdragen aan een positieve groepsvorming. Ga na in welke fase de groep zit en pas hier de lessen op aan. Wij geven hieronder een aantal suggesties:

• Ga aan de slag met het Lesmateriaal Week Tegen Pesten 2022: Grapje! Moet toch kunnen?! Met de gratis materialen kun je direct aan de slag met het werken aan positief gedrag en een fijne sfeer in de klas.
• Met de Kletskaartjes over pesten kun je gedurende het hele jaar het onderwerp ‘pesten’ met de leerlingen bespreken. Bijvoorbeeld in de Gouden of Zilveren weken als je extra aandacht besteedt aan de dynamiek en sfeer in de groep.
• Een mooi hulpmiddel bij om afspraken te herhalen en bij te stellen is het spel ‘Gedragen Gedrag’. Met dit spel maak je gewenst en ongewenst gedrag bespreekbaar en kom je samen tot regels en afspraken. Gendi.nl ontwikkelde de poster ‘Afgesproken!’ Deze poster gaat over taalgebruik (schelden, roepen of grapjes).
• Doe oefeningen met je klas, bijvoorbeeld de oefeningen voor de Zilveren Weken (pdf) waarin de leraar samen met de leerlingen werkt aan het onderling vertrouwen, actief leert luisteren en op zoek gaat naar onderlinge overeenkomsten. Deze oefeningen komen uit ons Laat je zien! doe boek (Week Tegen Pesten 2018).
• Maak met je (mentor)klas een frisse start met behulp van het lesmateriaal Happy new year –  speciaal voor de Zilveren Weken – van Respect Foundation. Er is een lesbrief voor het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo.
• Doe de Sociale Shuffle (po). Een online tool die helpt de klas leuker en socialer te maken.
• Op deze website Grip op je groep – die hoort bij het gelijknamige boek – vind je extra gratis oefeningen (po)

Leestips

• ‘Maar één Week Tegen Pesten? Grapje zeker?’ – blog van Sjoukje Mos, adviseur inclusief schoolklimaat
• De Zilveren Weken– Boek Boaz Bijleveld. Een boek met praktische handvatten voor hoe je de Zilveren Weken vormgeeft. Boordevol spellen, energizers, cooperatieve werkvormen en evaluatievormen.
• Groepsdynamica in de klas–  artikel van Stichting School & Veiligheid.
• Handboek positieve groepsvorming – Maya Bakker-De Jong & Ivo Mijland
• Het inspiratieboek voor De Gelukkige Klas– Natasja de Kroon en Ingrid Nagtzaam.

Kijktip

• Wouter Siebers (leerkracht, teamleider en gedragsspecialist in het primair onderwijs) maakte voor ons dit filmpje bij het Week Tegen Pesten-thema Laat je zien (2018). Hij geeft informatie en tips voor de Zilveren Weken.  “Zie het als een pas op de plaats. Welk gedrag zie je bij de leerlingen na de vakantie? Kijk hoe je daar op in kunt spelen.”